غلامحسین توکلی
استادیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - کثرت گرایی آیزایا برلین و تفاوت آن با نسبی گرایی
کثرت گرایی ارزشی مدّ نظر برلین، با تأکید بر توافق ناپذیری و تلفیق ناپذیری ارزش ها بر این نکته صحه می گذارد که هیچ گونه معیار و مقولات عام و مشترک وجود ندارد که به کمک آنها بتوان به اولویت بندی ارزش ها در یک نظام منسجم ودر نتیجه ارزشداوری خیرها و غایات پرداخت. از سویی به نظر می رسد نسبی گرایی با ردّ هرگونه عینیت در اخلاق و ارزشها و با تأکید بر عدم وجود معیارهای عام برای مفاهمه و داوری ارزشی، و ...
[ 2 ] - مغالطه طبیعت‌گرایانه از منظر جورج مور
هدف اصلی این مقاله بررسی و نقد دیدگاه جورج مور در مورد تعریف مفهوم «خوب» است. از نظر وی، وصف خوب به هیچ وصف دیگری قابل تحویل نیست. به زعم مور مفهوم خوب یک مفهوم بسیط و از این‌رو تعریف‌ناپذیر است. مور افزون بر اینکه مفهوم خوب را تعریف‌ناپذیر می‌داند، آن را یک کیفیت غیرطبیعی تلقی میکند. وی هرگونه اندیشه‌ای را که خوب را با کیفیات طبیعی یکسان بداند، مخدوش دانسته و آن را مغالطه طبیعت‌گرایانه می...
[ 3 ] - راهکاری برای مواجهۀ صحیح با دنیای تکنولوژیک مدرن، در مقایسۀ آرای نصر و فینبرگ
در این مقاله، دو رویکرد متفاوت سیدحسین نصر و اندرو فینبرگ برای رهایی از مشکلات تکنولوژی مدرن، اجمالاً معرفی و سپس مقایسه شده است. نصر با نگاهی ذاتگرایانه و منفی به تکنولوژی مدرن، به آسیبهای فردی، جمعی و زیستمحیطی فراوانی اشاره میکند. راهکار نصر عبارت است از طرد کلی تکنولوژی مدرن و بازگشت به تکنولوژی سنتی. درمقابل، فینبرگ تکنولوژیهای مدرن را با نگاهی ساختگرایانه و تجربهگرا بررسی میکند و ض...
[ 4 ] - کرایگ و برهان کیهان شناختی کلام (دلیل حدوث)
هدف این مقاله بررسی و ارزیابی برهان کلامی کرایگ است. برهان کلامی از جمله براهین کیهان شناختی برای اثبات خداوند است که در جهان اسلام در میان متکلمان رایج است و به برهان حدوث شهره است. در عصر ما بر اثر تلاش‌های ویلیام کرایگ این استدلال از نو احیا شده است. کرایگ می کوشد با عرضه چهار دلیل نشان دهد که جهان دارای آغازی است و درست به همین علت نیازمند علتی است و چون علت ازلی است، تنها شیوه معقول برای...
[ 5 ] - امکان‌پذیری آکراسیا از منظر سقراط و ارسطو
آکراسیا هنگامی رخ می‌دهد که فاعل، در حالی که می‌تواند بهترین را انجام دهد، برخلاف حکمِ همه‌جانبه‌نگرِ خویش به بهترین، رفتار کند. این مسئله را اولین بار سقراط مطرح کرد. وی می‌گفت وقوع آکراسیا امکان‌ناپذیر است. زیرا هیچ انسانی نمی‌تواند عامدانه اشتباه کند و یا بهترین را انتخاب نکند. اگر گاهی به نظر می‌آید که برخی عامدانه دست به عمل نادرست می‌زنند، از آن‌روست که به دلیل نادانی آن عمل را خیر به‌شمار...
[ 6 ] - جایگاه اخلاق در اندیشه هایدگر و جایگاه هایدگر در فلسفه اخلاق
هایدگر در مورد اخلاق بسیار کم مینویسد و خود نیز بیان میکند که پرسشهای اخلاقی در مباحث او جایی ندارند. بنابراین، جایگاه اخلاق در اندیشة او بسیار مبهم و ناآشکار است و این خود سبب شده است تا تفاسیر متفاوتی راجع به دیدگاه اخلاقی او شود. با این حال، میتوان مباحثی را در آثار او یافت که جدای از اینکه به هستیشناسی و مسئله وجود میپردازند، جنبة ارزشگذارانه نیز داشته باشند، مانند بحث از اصالت و بو...
[ 7 ] - حقیقت مضاعف
حقیقت مضاعف را که در فرهنگ مسیحی از باری منفی برخوردار است به ابنرشد و پیروانش نسبت دادهاند. گفته شده که آنان باور داشته‌اند قضایای دینی و قضایای فلسفی در عین ناسازگاری می‌توانند هر دو صادق و در عین تعارض، هر دو از حقیقت بهرهمند باشند. بخش اولِ مقاله توصیفی است و چون به فارسی در این باره چیز چندانی وجود ندارد به ناچار در ابتدا تاریخچه مسئله مرور شده و نظرات برجستهترینِ ابنرشدیان را، چه مسیح...
[ 8 ] - تئوری خطا در فلسفه اخلاق؛ تبیین و نقد
رویکرد تئوری خطا را ابتدا جی ال مکی در اخلاق مطرح کرد و سپس کسانی چون ریچارد جویس با گونه ای اصلاح و تعدیل از آن حمایت نمودند. در اهمیت این تئوری همین بس که برخی از صاحب نظران موج جدید واقع گرایی که از دهه های اخر قرن بیستم شروع شده را واکنشی به این تئوری و تلاشی برای خروج از تنگناهایی می دانند که مکی برای ابژکتیویست ها در اخلاق ایجاد کرده است. در یک جمله طرفداران تئوری خطا بر آنند که گزاره های...
[ 9 ] - تقسیم پساپدیدارشناسانۀ روابط انسان و تکنولوژی از نظر دونآیدی و ظرفیتهای آن برای اخلاق کاربری تکنولوژی
اخلاق کاربری تکنولوژی، نیازمند دستهبندی مناسبی از تکنولوژیهاست تا بتوان برای هر دستۀ کلان تکنولوژی، اصولی اخلاقی را متناسب با ویژگیهای مشترک هر دسته تدارک دید. دون آیدی در رویکرد پساپدیدارشناسی تجربی خود، روابط ما را با تکنولوژی به چهار دستۀ تجسد، هرمنوتیکی، غیریت و زمینهای تقسیم میکند که بر همین اساس میتوان تکنولوژیها را نیز بر اساس کارکرد اصلیشان، به همین شکل تقسیم کرد. برایناساس تک...
[ 10 ] - تعارضات در بنیاد متافیزیکی اخلاق شوپنهاور
شوپنهاور با قائل شدن به شفقت به عنوان بنیاد و اساس اخلاق، ما را به طرف همدلی و همدردی برای دیگران ترغیب میکند، اما زمانی‌که به سمت نظام فلسفی‌‌‌اش می‌رویم، با تعارضاتی مواجه می‌شویم که اخلاقش منتفی می‌شود و شفقت نمی‌تواند در عمل فرصتی برای عرضِ اندام پیدا کند. از جملۀ این تعارضات نفی اختیار در متافیزیک‌اش، شر بودن اراده، ذاتی و تغییرناپذیری شخصیت (خصلت) و شربود...
[ 11 ] - اتانازی و تفاوت بین فعل و ترک
Euthanasia has been the subject of much controversy during the last three decades. In ethics most philosophers divide it into active and passive euthanasia and consider the first option to be immoral. There are some thinkers, however, who deny any moral significance in such a distinction. Among them and perhaps the first in this arena is James Rachels who is followed by other thinkers like Jona...
Co-Authors