محمود رضا همامی
دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران.
[ 1 ] - انتخاب فصلی زیستگاه توسط گوسپند وحشی اصفهانی (Ovis Orientalis Isphahanica) در پارک ملی قمیشلو
زمینه و هدف: گوسپند وحشی از گونههای تهدید شده (VU)[1] نواحی کوهستانی ایران است. اطلاعات اندکی در مورد وابستگیهای زیستگاهی این گونه بهعنوان پیشنیازی برای برنامهریزیهای حفاظتی وجود دارد. در این پژوهش وابستگیهای زیستگاهی و الگوی فصلی استفاده از زیستگاه توسط گوسپند وحشی در پارک ملی قمیشلو در طول یک سال مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: تیپهای گیاهی پارک به عنوان زیستگاههای مختلف این گونه...
[ 2 ] - پیش‌بینی توزیع پاییزه و زمستانه بز وحشی در پارک ملی کلاه‌قاضی
اولین گام برای حفاظت یک گونه آگاهی از نیازمندی‌های زیستگاهی آن گونه است. مدل‌های مطلوبیت زیستگاه یکی از ابزارهای در دسترس در جهت توسعه‌ی دانش ما در مورد عوامل موثر بر مطلوبیت زیستگاه گونهها می‌باشند. بز وحشی گونه‌ا‌ی آسیب‌پذیر است که پراکنش وسیعی در ایران دارد. با این وجود مطالعات اندکی در مورد اکولوژی این گونه صورت پذیرفته است. هدف این مطالعه مدلسازی فصلی مطلوبیت زیستگاه و ارتباطات زیستگاهی...
[ 3 ] - ارزیابی روشهای شمارش گروههای سرگین برای برآورد فراوانی گوزن زرد ایرانی (مطالعه موردی: پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری)
آگاهی از اندازه جمعیت گونههای وحشی یکی از اطلاعات کلیدی در مدیریت و حفاظت حیات وحش است. در این مطالعه قابلیت استفاده از روش غیر مستقیم شمارش گروههای سرگین با سه رویکرد متفاوت ترانسکتهای تمیز شده، محصول سرپا، و روش متکی بر فرض حالت پایای محصول سرپای سرگین (روش سریع برآورد اندازه جمعیت) و نیز روش مستقیم ترانسکت خطی در تعیین اندازه جمعیت گوزن زرد ایرانی (Damamesopotamica) در پناهگاه حیات وحش د...
[ 4 ] - ارزیابی اثر پساب آبزی‌پروری بر جوامع ماکروبنتوز و کیفیت آب رودخانه زاینده‌رود با استفاده از شاخص BMWP
به منظور بررسی اثر پساب مزارع پرورش ماهی بر جوامع ماکروبنتوز رودخانه زاینده‌رود با استفاده از شاخص BMWP ، وضعیت ماکروبنتوزها به روش کمی در سه نوبت پاییز و زمستان 86 و بهار 87، در ایستگاههای واقع در ورودی، خروجی، بالادست و پایین‌دست سه مزرعه با ظرفیت تولید 250، 25و70 تن نمونه‌برداری شدند. ماکروبنتوزهای شناسایی شده متعلق به 53 خانواده از 16 راسته و 11 رده بودند. بر اساس این شاخص ایستگاه خروجی مزا...
[ 5 ] - مطالعه و پهنه بندی آلودگی شهر یزد به فلزات سنگین با استفاده از پر پرندگان به عنوان شاخص زیستی محیط زیست شهری
Introduction: Using bio-indicators, like birds' feathers can represent bio-transference of pollutants in the environment components better. This study was conducted to study and interpolate heavy metal pollution in laughing dove’s feather as a bio-indicator. Method: The heavy metals of Lead and Cadmium were studied in both western and eastern zones of Yazd by feather of laughing dove (Sp...
[ 6 ] - استفاده از جوامع گیاهی توسط آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa)در پناهگاه حیات وحش موته
Population of Persian gazelle has been declining in recent decades and as a result, this species was added to the IUCN list of threatened species in 2006. However, there is paucity of ecological data about this species within its range. Mooteh Wildlife Refuge is one of the best habitats of Persian gazelle in Iran where one of the biggest populations of this species live. Habitat selection by th...
[ 7 ] - انتخاب خردزیستگاه، توسط گونه های مارمولک همبوم روزفعال در پارک ملی کلاه قاضی
چکیدهگونه های همبوم که از منابع مشابه بهره برداری می کنند، برای فرار از رقابت آشیان بوم شناختی خود را حداقل در یکی از ابعاد آن از هم تفکیک می کنند. در این مطالعه ما خرد متغیرهای زیستگاهی، زمان فعالیت و تکنیک های فرار چهار گونه مارمولک همبوم شامل مسالینای دم دراز بیابانی (Mesalina watsonana)، آگامای سروزغی (Phrynocephalus scutellatus)، آگامای چابک (Trapelus agilis) و آگامای پولک درشت صخره ای (La...
[ 8 ] - بررسی تنوع و الگوی تلفات جاده‌ای حیات‌وحش در پارک ملی گلستان
تصادفات جاده‌ای یکی از پیامدهای مخرب توسعه انسانی بر زیستگاههای حیات‌وحش می‌باشند. افزایش خطوط جاده‌ای و عبور آنها ازدرون زیستگاههای حیات‌وحش به یکی از عوامل تهدیدکننده جمعیت‌های گونههای حیات‌وحش تبدیل شده است. شاهراه آسیایی تهران- مشهد که از میان پارک ملی گلستان عبور می‌کند، از جمله مهمترین جاده‌هایی است که آثار مخرب آن بر حیات‌وحش و انسان در کشور از گذشته تا کنون مطرح بوده است. در این مطا...
[ 9 ] - رتبه بندی مناطق حفاظت شده از لحاظ قابلیت اکوتوریسم با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی
توسعه موفق توریسم در مناطق طبیعی، نیازمند یک سیستم ارزیابی توان اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده است. در این مطالعه، تعدادی از مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیطزیست از نظر توان اکوتوریسم با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی ارزیابی شدند. مهمترین معیارهای موثر بر اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده، تعیین شد و یک ساختار سلسله مراتبی با توجه به این معیارها طراحی شد. نظر کارشناسان محیط طبیعی از طریق پرسشن...
[ 10 ] - مقایسه گزینه های مختلف مدیریتی جهت حفاظت از گوزن زرد ایرانی با استفاده از روش تحلیل تصمیم گیری چند معیاره
تصمیم گیری برای شناسایی و انتخاب بهترین گزینه مدیریتی برای حفاظت از گونه ها با توجه به مسایل بوم شناختی، اجتمـاعی و اقتصـادی،امری چالش برانگیز است. زیرا، افراد متعددی با نظرهای مختلف در فرایند تصمیم گیری حضور دارند که منجر بـه صـرف زمـان زیـادی دررسیدن به اجماع می شود. در حالی که، زمان برای نجات یک گونه در خطر انقراض اندک است. ابزارهای پشتیبان تصمیم گیری مانند تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (MCDA)...
[ 11 ] - پیش‌بینی توزیع مکانی کادمیوم، آرسنیک، کروم و مس در خاک سطحی استان گلستان
آلودگی فلزات سنگین یک پدیده جهانی بوده و هست. وجود فلزات سنگین در خاک بر کیفیت محیط‌زیستی و غذایی مؤثر می‌باشند و ممکن است سلامت بشر را تهدید کنند. از آنجایی‌که در ارتباط با وضعیت پراکنش عناصر سنگین در خاک‌های استان گلستان اطلاعاتی وجود ندارد، این مطالعه با هدف بررسی تغییرات مکانی فلزات سنگین در خاک سطحی گلستان صورت گرفت. طی مطالعه میدانی 216 نمونه خاک سطحی (0- 30 سانتیمتر) از تمام سطح استان گل...
[ 12 ] - مدلسازی پراکنش دلیجه کوچک (Falco naumanni) در استان گلستان
وجود اطلاعات مربوط به پراکنش جغرافیایی و انتخاب زیستگاه، هسته مرکزی حفاظت و مدیریت گونههای تهدیدشده است. دلیجه کوچک، نوعی شاهین مهاجر و طبق فهرست سرخ IUCN آسیب‌پذیر است که در استان گلستان پراکنش دارد. مدلسازی ماوای بوم‌شناختی با استفاده از روش MaxEnt جهت پیش‌بینی صحیح پراکنش جغرافیایی این گونه در استان گلستان انجام شد. داده‌های حضور در استان جمع‌آوری و به‌صورت مختصات جغرافیایی وارد خوارزمیک آ...
[ 13 ] - استفاده از روش مدلسازی بیزین در مدیریت و حفاظت حیات وحش (مطالعه موردی ارزیابی رضامندی زیستگاه گوزن زرد ایرانی)
مدل‌های زیستگاه فقط بخشی از تنوع‌زیستی را مورد توجه قرار می‌دهند، اما به‌خوبی می‌توانند در مدیریت یک یا چند گونه مورد استفاده قرار گیرند. این مدل‌ها به عنوان ابزار پشتیبان تصمیم‌گیری در پیش‌بینی تغییرات متغیرهای زیستگاهی و تأثیر آن بر رضامندی زیستگاه گونهها سودمند هستند. گوزن زرد ایرانی از جمله گونه‌هایی است که با وجود اهمیت جهانی، اولویت‌های زیستگاهی ناشناخته‌ای دارد که هنوز در طرح‌های آزمایش...
[ 14 ] - پیش‌بینی احتمال خشکیدگی جنگل‌های استان لرستان با استفاده از رویکرد مدلسازی ترکیبی
شناسایی مناطق جنگلی مستعد خشکیدگی به منظور انجام اقدامات پیشگیرانه می‌تواند نقش بسزایی در مبارزه با این پدیده ایفا کند. مطالعات قبلی حاکی از کارآمدی مدلسازی در شناسایی این‌گونه مناطق است. از اینرو برای شناسایی مناطق جنگلی مستعد خشکیدگی در استان لرستان از 15 مدل به صورت ترکیبی استفاده شد. مناطقی از جنگل که دارای زوال بالای 50% بودند به عنوان متغیر وابسته و عوامل محیطی میانگین بارندگی سالیانه،...
[ 15 ] - مدل سازی مطلوبیت زیستگاه جمعیت‌های زمستان گذران هوبره آسیایی (Chlamydotis macqueenii) در استان فارس
هوبره آسیایی در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی از چین تا شبه جزیره عربستان حضور دارد. جمعیت های این گونه در بیش تر زیستگاه های خود در حال کاهش است. در این مطالعه از الگوریتم حداکثر بی نظمی برای پیش بینی پراکنش بالقوه جمعیت‌های زمستان گذران هوبره آسیایی در استان فارس استفاده شد. داده های حضور در سطح استان جمع آوری و وارد مدل مکسنت شد. سپس ارتباط آن با نقشه های رقومی شده 12 متغیر ...
[ 16 ] - شناسایی مناطق مناسب برای حفاظت از فون پرندگان استان گلستان
حمایت از مجموعه‌‌ای معرف از زیستگاه‌ها، در حال حاضر کاراترین ابزار برای حفاظت تنوع‌زیستی است. بنابراین، شناسایی مهمترین مناطق برای حفاظت امری حیاتی است و اولویت دارد. در این پژوهش، مناطق حفاظتی در استان گلستان بر اساس اهمیتشان برای پرندگان انتخاب شدند. بدین‌منظور، در ابتدا با استفاده از مدلسازی آشیان بوم‌شناختی، پراکنش 129 گونه پرنده در استان گلستان مشخص شد. سپس الگوریتم تبرید شبیه‌سازی‌شده ب...
[ 17 ] - تاثیر فاکتورهای اقلیمی بر نرخ تجزیه و ناپدید شدن گروه های سرگین، مطالعه موردی: گوزن زرد ایرانی در پناهگاه حیات وحش دشت ناز
روش شمارش محصول سرپای گروههای سرگین یکی از روشهای مهم برآورد اندازه جمعیت گونههای مختلف گوزن در زیستگاههای جنگلی است. آگاهی از نرخ ناپدید شدن گروههای سرگین یکی از ملزومات این روش برای تبدیل تراکم گروههای سرگین به تراکم حیوان است. نرخ ناپدید شدن گروههای سرگین در شرایط محیطی مختلف متفاوت است و می‌تواند درستی برآورد فراوانی را تحت تاثیر قرار دهد. در این پژوهش نرخ تجزیه و ناپدید شدن گروههای سرگین...
[ 18 ] - مدلسازی مطلوبیت زیستگاه دلفین ها در محدوده آب های ساحلی دریایی مکران با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی (MaxEnt)
سواحل دریای مکران در جنوب ایران یکی از مناطقی با تنوع زیستی است که دارای زیستگاه های دریایی مهم برای بسیاری از پستانداران دریایی از جمله دلفینها است. در این مطالعه مدلسازی مطلوبیت زیستگاه برای دلفینها در انجام شد. بر اساس نتایج (MaxEnt) منطقه مکران (سواحل شمالی دریای عمان) با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی به دست آمده از مدل، متغیرهای فاصله از ساحل و دمای سطحی آب به عنوان مهمترین پارامترها در شن...
[ 19 ] - نقش خرس قهوه‌ای (Ursus arctos) در انتشار بذر گیاهان پارک ملی گلستان
The brown bear (Ursus arctos) is the largest carnivore species in Iran which can be found in large parts of the Alborz and the Zagros mountain ranges but reaches remarkable densities in northern forest, ranging from Golestan National Park to western Gilan. We investigated the potential of brown bear for endozoochory in Golestan National Park through greenhouse experiment. In order to detect te...
[ 20 ] - ارزیابی پیوستگی سیمای سرزمین و کریدورهای مهاجرتی آهوی گواتردار در مناطق مرکزی ایران
Long-term survival of Goitered gazelles in central Iran has been threatened because of isolation of existing populations and genetic threats. Effective management of these small and isolated populations needs to evaluate landscape connectivity among core habitat patches. In the present study, resistance surfaces were mapped as a function of twelve uncorrelated variables using species distributi...
[ 21 ] - تأثیر عوامل محیطی بر پراکنش زیستگاههای مطلوب جمعیت‌های زمستان گذران هوبره آسیایی در فلات مرکزی ایران
Predicting species’ distribution is a prerequsit for assessing threats, determining conservation status, and planning conservation programs. Asian houbara Chlamydotis macqueenii is one of the most valuable game species threatened by extinction. We estimated the distribution of potential suitable habitats of wintering populations of Asian houbara bustard in central Iranian plateau using maximum ...
[ 22 ] - پیش‌بینی پراکنش یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای در پاسخ به متغیرهای محیطی در استان اصفهان
Distribution modelling is important for assessing threats and conservation status of species and for planning conservation programs. We studied the distribution of suitable habitats of Asiatic cheetah (Acinonyx jubatus venaticus), Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) and brown bear (Ursus arctos) in Isfahan province within and outside the protected areas. Suitable habitats of the three s...
[ 23 ] - مقایسه روش های زمین آمار به منظور تعیین بهترین روش درون یابی داده های زیست اقلیمی در مدل سازی پراکنش گونه های جانوری در مرکز ایران
Climatic change can impose physiological constraints on species and can therefore affect species distribution. Bioclimatic predictors, including annual trends, regimes, thresholds and bio-limiting factors are the most important independent variables in species distribution models. Water and temperature are the most limiting factors in arid ecosystem in central Iran. Therefore, mapping of climat...
[ 24 ] - استفاده از جوامع گیاهی توسط آهوی ایرانی(Gazella subgutturosa)در پناهگاه حیات وحش موته
Population of Persian gazelle has been declining in recent decades and as a result, this species was added to the IUCN list of threatened species in 2006. However, there is paucity of ecological data about this species within its range. Mooteh Wildlife Refuge is one of the best habitats of Persian gazelle in Iran where one of the biggest populations of this species live. Habitat selection by th...
[ 25 ] - ارزیابی اهمیت لکه های زیستگاهی در برقراری ارتباطات سیمای سرزمین زیست بوم های بیابانی در سه گونه روباه با استفاده از رویکرد کرنل مقاومت و شبکه گراف
علیرغم اولویت حفاظتی زیستبومهای بیابانی به عنوان یک مأمن مناسب برای بسیاری از گونههای در خطر تهدید، راهبردهای حفاظت موثر از این گونهها به دلیل کمبود اطلاعات پراکنش و ارتباطات زیستگاهی با موفقیت چندانی همراه نبودهاست. تحقیق حاضر با هدف 1) بررسی مهمترین متغیرهای بومجغرافیایی موثر بر پراکنش روباه شنی (Vulpes rueppellii)، شاهروباه (Vulpescana) و روباه معمولی (Vulpesvulpes) 2) شناسایی مهمتری...
[ 26 ] - تلفیق مدل مدار الکتریکی و حداکثر آنتروپی برای طرح‌ریزی کریدورهای حفاظتی بین استان‌های اصفهان و مرکزی
آگاهی از مسیر حرکت گونهها در میان زیستگاههای مختلف امری ضروری جهت توسعه رویکردهای حفاظتی در مقیاس سیمای سرزمین است. حفظ توانایی حرکت و جابه‌جایی افراد در دوره‌های کوتاه تا میان‌مدت امکان انتشار، دسترسی به زیستگاههای مطلوب، مهاجرت‌های فصلی و پویایی ابرجمعیت‌ها و در بلندمدت، امکان تغییر محدوده‌های پراکنش گونهها در واک...
[ 27 ] - ویژگیهای بوم‌شناختی زیستگاه زادآوری سمندر لرستان در مقیاس محلی
چکیده مشخصه یابی زیستگاه گونه ها سابقه طولانی در بوم شناسی حفاظت دارد. علی رغم حساسیت بالای دوزیستان به تغییرات محیطی، وابستگی های زیستگاهی بسیاری از گونه های آن ناشناخته است. سمندر لرستان یکی از گونه های نادر و بومی ایران است که در چشمه های کوه های زاگرس زادآوری دارد. با این وجود، مدیران حفاظت در مورد زیستگاه و بوم شناسی این گونه با خلاء اطلاعاتی روبرو هستند. در مطالعه حاضر با بررسی ...
[ 28 ] - The prediction of Persian Squirrel Distribution Using a Combined Modeling Approach in the Forest Landscapes of Luristan Province
Habitat destruction is the most important factor determining species extinction; hence, the management of wildlife populations necessitates the management of habitats. Habitat suitability modeling is one of the best tools used for habitat management. There are several methods for habitat suitability modeling, with each of having some different advantages and disadvantages. In this study, we us...
[ 29 ] - Identifying Potential Climatic Refugia to Protect Populations of Goitered Gazelle (Gazelle subgutturosa) in the Face of Climate Change (A case Study: Central Iran)
Currently, conservation planning based on the future distribution of species is among the most important adaptive conservation approaches to reduce the negative impacts of climate change on species. In this study, by adapting an ensemble modelling approach, scenarios of RCP 2.6 and RCP 8.5 and five global circulation models, the distribution of Goitered gazelle (Gazellea subgutturosa) under c...
[ 30 ] - بررسی ترادف دو گونه از موش های جهنده جنس allactaga به نام های دوپای هاتسون و دوپای فیروز در استان اصفهان با استفاده از صفات ریختی و دندانی
در پژوهش حاضر، وضعیت مترادف بودن گونه دوپای فیروز و دوپای هاتسون با استفاده از ریخت سنجی صفات جمجمه ای و دندانی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 12 نمونه دوپا از سه منطقه میرآباد شهرضا، حنا و ورزنه (تالاب گاوخونی) در استان اصفهان جمع آوری شد. صفات جمجمه ای نمونه ها با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت 0/01 میلی متر و صفات دندانی 9 نمونه با کمک نرم افزار Micromeasure 3.3 اندازه...
[ 31 ] - ارزیابی پتانسیل مناطق خشک و نیمه خشک در حفظ زیستگاههای مطلوب سم‌داران کوه‌زی تحت تاثیر تغییر اقلیم آینده: مطالعه موردی قوچ وحشی (Ovis sp) و بز وحشی (Capra aegagrus)
تهدیدات انسانی در طول چندین دهه اخیر تاثیرات منفی زیادی بر جمعیت های سم داران ایران داشته است. این در حالی است که تغییر اقلیم نیز می تواند به واسطه تغییر شرایط زیستگاهی کنونی این گونهها به طور مضاعف میزان آسیب پذیری آن ها را افزایش دهد. در این مطالعه، تاثیر تغییر اقلیم بر زیستگاه های مطلوب دو سم دار آسیب پذیر قوچ وحشی (Ovis</stron...
[ 32 ] - Evaluation and Prioritization of Criteria Affecting the Selection of Landscape Species, Using Multi-Criteria Decision-Making Systems
It is impractical to implement conservation efforts for all species due to complexity of natural systems, large scale of biodiversity issues, and budget limitations. Prioritizing species of conservation importance can alleviate this issue. Multiple interrelated criteria may be used for conservation prioritization of species. Therefore, the accurate evaluation of criteria is a multi-criteria dec...
Co-Authors