نورالدین نعمتی
استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
[ 1 ] - ایران، افغانستان و راه¬های ترانزیتی در دورۀ پهلوی دوم (1320- 1357 ش)
افغانستان کشوری محصور در خشکی است، که برای تأمین کالاهای ضروری نیاز به ترانزیت کالا از کشورهای مجاور داشته است. در این میان، کشور ایران به دلیل نزدیکی و دسترسی به آبهای آزاد، اقتصادیترین مسیر برای تأمین نیازهای افغانستان بوده است؛ اما این کشور به علت گرایش به غرب، ابتدا رویکرد اقتصادی به این موضوع نشان نداد؛ چرا که سیاست خارجی همسانی با ایران نداشت. در دورۀ پهلوی دوّم 1941- 1978 م/ 1320- 1357 ...
[ 2 ] - جنبش ظفار، 75 – 1965
از سده نوزدهم به بعد کشور عمان به دلیل موقعیت ژئواستراتژیک همواره در سیاستهای منطقهای به ویژه برای بریتانیا مهم و با اهمیت بوده است. در دهه شصت میلادی جنبش در منطقه ظفار شکل گرفت که برای ثبات منطقه خطرناک میشد در فضای جنگ سرد این مساله اهمیت پیدا کرد و رفته رفته به موضوع رقابت قدرتهای بزرگ تبدیل شد. در منطقه ایران و عربستان در آن وارد شدند و در سالهای 75 – 1972 م ایران در این زمینه مداخله نظامی...
[ 3 ] - گسترش نفوذ دین اسلام در شبه قاره هند از قرن اول تا پنجم هـ.ق
ساز و کار نشر و گسترش اسلام در شرق آسیا و شبه قاره هند با دیگر مناطق اسلامی متفاوت بوده است. در این منطقه تجار، بازرگانان، علما، دانشمندان و صوفیان از طریق تعامل و تبادل فکری و فرهنگی و با تساهل و مدارا، بومیان این مناطق را به آیین اسلام در آورده اند. در این میان، علما و دانشمندان مسلمان با تعامل و تناظر با دانشمندان هند به عنوان نیرویی تأثیرگذار به تبیین عقلایی افکار و عقاید دینی و مذهبی پرداخ...
[ 4 ] - روابط فرهنگی ایران و افغانستان در دوره ی پهلوی دوّم (1320 – 1357ش.)
ایران و افغانستان با تاریخ و فرهنگ مشترک در دوره ی پهلوی دوّم 1320 – 1357ش/ 1941 – 1978م زمینه‌های بسیار مهمی برای گسترش روابط داشتند. در مقابل، قدرتهای جهانی برای جلوگیری از گسترش نفوذ فرهنگی ایران در افغانستان تلاش کردند با رسمی کردن زبان پشتو از نفوذ فرهنگی ایران در این کشور جلوگیری کنند؛ اما علاقه و تمایل مردم افغانستان و گسترش روابط فرهنگی، باعث حفظ و اشاعهی زبان و ادب فارسی در آن کشور گر...
[ 5 ] - جنبش مقاومت و تهاجم شوروی به افغانستان در سال های 89-1979
روس‌ها در اواخر دهه 1970 با حمایت مالی و نظامی نتوانستند دولت وابسته به خود را در افغانستان حفظ نمایند و برای حفظ نفوذ خود و تثبیت موقعیت آن، افغانستان را اشغال نمودند. در این میان، نیروهای مقاومت افغان ضمن برخورداری از حمایت بین‌المللی و جهان اسلام، برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشورشان به مقابله با شوروی پرداختند. نتیجه یک دهه مقاومت، عقب‌نشینی ارتش شوروی از افغانستان بود. در مطالعات مربوط ...
[ 6 ] - راهبرد ایالات متحده آمریکا و سیاست خارجی دولت ایران(1326-1320)
دولتمردان آمریکایی پس از جنگ دوم جهانی با درک اهمیت موقعیت ژئوراهبردی و ژئوانرژی، راهبرد خود را در خصوص ایران تغییر دادند و راهبرد جدید سد نفوذ را تدوین کردند. بر اساس این راهبرد، دفاع از ایران را مسأله حیاتی و مرتبط با امنیت ملی و منافع کشور خود دانستند. دولتمردان ایران نیز با درک شرایط بین‌المللی و منطقهای پس از جنگ دوم، اندیشة راهبردی نیروی سوم را تداوم بخشیدند و با درگیر کردن آمریکاییان د...
[ 7 ] - روابط ایران و آلمان 1850 تا 1918م/ 1274 تا 1336ﻫ.ق
اروپاییان در قرن نوزدهم بازیگران اصلی صحنه جهانی بودند. فرانسه در دوره ناپلئون قصد داشت بر سایر رقیبان پیشی گیرد، اما اتحاد سایر قدرت های اروپا، سبب شکست او، تغییر نقشه سیاسی اروپا و تاسیس کشور آلمان شد. استراتژیست های آلمانی با وارد شدن در معادلات بین المللی، برتری سایر بازیگران را به چالش کشیدند. با تدوین راهبرد نگاه به شرق، سایر قدرت های اروپایی، برای مقابله با آن ها اختلافات را کنا...
[ 8 ] - عملکرد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی دورۀ سوم و چهارم (1367 تا 1375)
مجلس شورای اسلامی به موجب قانون اساسی یکی از نهادهای مهم مردم‌سالار است و از منظر قانون‌گذاری و میزان اختیارات آن صحنة رقابت نیروهای سیاسی و اجتماعی است. انتخابات در این دوره‌ها در موقعیت متفاوتی برگزار شد. با رحلت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، پایان جنگ تحمیلی و شروع دولت سازندگی فضای سیاسی کشور تغییر کرد. در رقابت بین نیروهای موسوم به خط امام(ره) یا مکتبی دو جریان سیاسی اصول‌گرا (راست) اصلاح‌طلب ...
[ 9 ] - نقد نظریه تاریخ نگاری فریدون آدمیت دربارۀ نهضت مشروطه
مشروطیّت، یکی از مهمترین حوادث تاریخ ایران است. بستری برای ایجاد شکافی عظیم، میان مناسبات سیاسی و اجتماعی ایران؛ اگرچه این جنبش، پس از طی کردن فراز و نشیبهای بسیاری، از اهداف اولیه خود فاصله گرفت. به دلیل اهمّیّت بالای این برهه از تاریخ، نظر مورّخان و تحلیلگران بسیاری به‌سمت جنبش مشروطه جلب شده‌است. در بین مهمترین تحلیلگران این دوره، فریدون آدمیت دارای جایگاه ویژهای است. در این مقاله ضمن بررس...
Co-Authors