سید مهدی لطفی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
[ 1 ] - الگوهای ارتباط وحیانی
وحی قرآنی، ارتباطی کلامی بین پیامبر (ص) و خداوند است که در الگویی ارتباطی دارای فرستنده، گیرنده، هدف و کانال ارتباطی است. علمای مسلمان و برخی از مستشرقان الگوهای ارتباطی گوناگونی از وحی قرآنی ارائه کرده اند که در دو قالب الگوهای خطی و غیر خطی قابل بررسی است. الگوهای خطی عناصر مختلف ارتباط وحیانی را در خود جای میدهند و میکوشند فرایند نزول وحی را ترسیم کنند. بخشی از این الگوها دارای اشکالات س...
[ 2 ] - معناشناسی واژه کتاب در قرآن بر پایه روابط همنشینی
واژه «کتاب»، یکی از مفاهیم اساسی قرآن است که از دیرباز مورد توجه قرآنپژوهان بودهاست. این واژه 231 مرتبه در قرآن ذکرشده و در همنشینی با واژههای کلیدی همچون قرآن، حق، امام و حکمت قرارگرفتهاست. کاربرد وسیع این واژه در قرآن و پیوند آن با دیگر مفاهیم قرآنی، جایگاه خاص این واژه را در بین واژههای قرآنی و ضرورت تبیین مفهوم آنرا روشن میسازد. با در نظر گرفتن روش معناشناسی بهعنوان روشی سودمند ...
[ 3 ] - بررسی و نقد معناشناسی قرآنی ایزوتسو
معناشناسی ساختگرای واژگانی یکی از شاخههای معناشناسی است که ایزوتسو رویکرد درزمانی آن را در حوزه قرآنی بر پایه نظریه معنایی لئو وایسگربر و زبانشناسی قومی ارائه کرده است. ایزوتسو در معناشناسی قرآنی خود، زاویه جدیدی از مطالعات مفهومی و واژگانی قرآن را معرفی کرد که مباحث مطرح در آن بهویژه ترسیم شبکه معنایی مفاهیم، اثر مهمی در ارائه تصویری به هم پیوسته از مفاهیم و واژگان قرآنی داشته است. روشمن...
[ 4 ] - حوزه معنایی تدبر در قرآن کریم
مفهوم تدبر در شبکه معنایی قرآن با برخی از مفاهیم قرآنی پیوند خورده است که از کنار هم قرار دادن این مفاهیم، حوزه معنایی تدبر در قرآن شکل میگیرد. این حوزه معنایی در آیات مکی شامل مفاهیم؛ قول، کتاب و اولوالالباب و در آیات مدنی شامل مفاهیم؛ قلب،آیات و قرآن است. در چهار آیهای که واژه تدبر در آنها بکار رفته، چهار طیف از مخاطبان قابل شناسایی است که عبارتند از: مشرکان، کافران، منافقان و مؤمنان.ا...
[ 5 ] - کاربرد نظریه حوزه معنایی در مطالعات قرآنی
حوزه معنایی با دو رویکرد درزمانی و همزمانی قابل بررسی است که در بررسی درزمانی تغییراتی معنایی همچون تعمیم یا گسترش معنایی، تخصیص معنایی، مجاز، استعاره، ترفیع معنایی و تنزل معنایی مورد توجه قرار میگیرند. بر این اساس، پارهای از واژگان قرآنی در مقایسه با دوره جاهلی دچار توسعه مفهومی و افزایش مدلولهای خود شدهاند و برخی دیگر مفهومی تخصصی یافته و کاهشی در مدلولهای آنها رخ داده است. همچنین فرای...
[ 6 ] - نام شناسی نام های فردی علم رجال
برخی از اسامی راویان بر اثر گذشت زمان دچار تغییرات مختلفی شده اند که در دو شیوه تغییرات شکلی و محتوایی جای می گیرند. نام شناسی به منزله علمی که به مطالعه نام ها می پردازد، می تواند راهکار مناسبی برای مطالعه تغیییرات صورت گرفته در نام ها، ارائه دهد. در واقع نام شناسی با ارائه شکل صحیح نام و تغییرات مختلف آن، راه را برای مطالعات رجالی در حوزه نام ها باز می کند.روش های نام شناختی، در حوزه های مختل...
[ 7 ] - تحلیل روایت شناختی داستان حضرت مریم در قرآن کریم
یکی از ساختارهای قرآن برای بیان معارف، داستانپردازی است. قرآن کریم نیز مانند سایر کتب آسمانی برای آموختن قانونمندی-های هستی به آدمی و انذار و تبشیر وی و نیز اِخبار از سرگذشت پیشینیان و حکایت پیامبران از داستان بسیار بهره برده است. از جمله این داستانها، روایت حضرت مریم(س) است که به دلیل اشتمال آن بر نشیب و فرازهای گوناگون و ماجراهای خارقالعاده از جمله ولادتطفلی بدون پدر و سخنگفتن وی در گاهوا...
[ 8 ] - جایگاه و کارکرد حدیث در تفسیر بیان السعاده
در تفاسیر قرآن رویکردهای مختلفی دربارهی میزان و نحوهی بهره گیری از حدیث مشاهده میشود. در تفسیرهای عرفانی این امر از جنبه های مختلفی مانند میزان تأثیر گرایش مفسر در گزینش و فهم روایات تفسیری، اهمیت بیشتری دارد. به همین جهت، تعیین جایگاه و کارکرد حدیث در این تفاسیر می تواند به عنوان سنجهای برای تعیین میزان اعتبار آنها درنظر گرفته شود. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی گردآوری شده، ...
Co-Authors