شیرودی, مرتضی

[ 1 ] - مسجد، بسیج سیاسی و انقلاب اسلامی بررسی موردی؛ دوره تاریخی 1341 تا 1357

مسجد از همان آغاز به بخش اجتناب ناپذیر زندگی مسلمانان مبدل گشت و چنین کارکردی را در دوره‌های تاریخی بعدی ادامه داد، موضوعی که آثار مستقل اندکی را به خود اختصاص داده است. از این‌رو، پی بردن به نقش همه‌جانبه آن به ویژه در حوادث مهمی چون انقلاب اسلامی، بررسی بیشتری را می‌طلبد. بنابراین همچنان با این سؤال مواجهیم که: مسجد در بسیج سیاسی منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی از چه کارکردهایی برخوردار بوده اس...

[ 2 ] - سید جمال الدین اسدآبادی و روش شناسی بومی سازی مفاهیم مدرن سیاسی

جدال 150 ساله مفاهیم مدرن سیاسی با مفاهیم سنتی، هنوز پایان نیافته است لذا انسان ایرانی معاصر، در هاج و واج روی‌آوری به این(مفاهیم مدرن) یا آن(مفاهیم سنتی) قرار دارد و از این رو، در حل دوگانگی حاکم بر حیات سیاسی- اجتماعی خود درعرصه مفاهیم، ناتوان مانده است. (مسأله) چه باید کرد؟ در نیل به راه حلی در این زمینه، نحوه مواجهه عالمان دینی(سئوال اصلی) و در گام نخست، چگونگی روش بومی سازی عالمانی چون سید...

[ 3 ] - بررسی و نقد روش شناسی هرمنوتیک در علم سیاست

هرمنوتیک یا روش تفسیری، با عمری همپای انسان، همواره در عصر باستان و قرون وسطی، به مدد تفسیر انسان در تحلیل طبیعت و متن آمده است، اما، هرمنوتیک به عنوان روشی علمی برای درک نیت مؤلف یا گوینده، به قرون جدید و به ویژه به عصر روشنگری قرن هجدهم در غرب برمی‌گردد و پس از آن، به شیوه‌ای مطرح و قابل توجه در تحلیل حوادث در عرصه علوم انسانی تبدیل شد، ولی با وجود ادعای هرمنوتیک مبنی بر تلاش در رفع خلاء حوزه...

[ 4 ] - مفهوم انحطاط در اندیشه سیاسی اسلام و ایران

انحطاط از آن رو که همواره در جهان اسلام، حیات و ممات داشته، موضوع جدیدی به شمار نمی آید ولی طی چند سده اخیر، جلوه های تازه ای از آن پیدا شده که آن را در کانون گفت و گوهای اندیشمندان سیاسی مسلمان و سیاست مداران دول اسلامی قرار داده و از این رو، اهمیتی مضاعف یافته است. به بیان دیگر، بی ثمر بودن تلاش های نظری و عملی مسلمانان در حل پروژه انحطاط و ممانعت های آشکار و پنهان کشورهای استعماری غربی در تو...

[ 5 ] - چیستی حقیقت در دستگاه فلسفی اریک وگلین

در دوران تجدد، تنها زمزمه هایی اندکی از ضرورت اجتناب ناپذیر رویکرد به حقیقت اصیل(دینی)، در حیات اجتماعی غرب به چشم می خورد ولی با طرح و ارائه آراء اندیشمندانی چون اریک وگلین، جهان خسته شده از هیاهوی بی بنیاد حقیقت مدرنیته، به حقیقت دینی گرایش بیشتری یافت، زیرا آن گونه که آلیس ساندوز از همکاران، شارحین و ویراستاران آثار وگلین گفته است:" با همه گیرشدن و گسترش بحران حقیقت تجددی، جهان غرب به تدریج ...

[ 6 ] - تاریخ و هویت جنبش دانشجویی ایران

تاریخ چند دهه اخیر، هماره از جنبش دانشجویی نام برده، و آن را به فرآیند قیام‌ها، نهضت‌ها و خواسته‌های مردم گره زده، اما کمتر به عمق جنبشی که تا این حد، در پیوند با مردم بوده، پرداخته است. در واقع، نوشته‌های تاریخی به کالبد شکافی چنین جنبشی، توجه کافی نکرده‌اند. در این باره سؤالاتی است، از جمله: تاریخ و روند تاریخی این جنبش کدام است؟ چرا این جنبش شکل گرفته و چه هدف‌هایی را دنبال کرده است؟ برآیند ...

[ 7 ] - جهانی شدن، اسلام سیاسی و ظهور پسااسلام سیاسی در شمال افریقا

  جهان اسلام در دهه­های اخیر، دستخوش حوادثی از درون (وقوع جنبش­هاو غیره) و از بیرون (یکجانبه‌گرایی امریکایی و غیره) بوده و نیز، جهانی شدن، متفاوت از گذشته و از غرب مسیحی به سوی اسلام سیاسی جریان یافته و تأثیراتی، بر جای نهاده! چنین تأثیراتی تاکنون و از دریچه روش تحلیل گفتمان، بررسی نشده است! پرسش این است که "گفتمان اسلام سیاسی در مواجهه و مفاهمه با جهانی شدن در شمال افریقا به مثابه یکی از حوزه‌...

[ 8 ] - تأثیرات جامعه‌شناختی هیئت‌های مذهبی بر مؤلفه‌های مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

در ایران معاصر، مطالعۀ جامعه‌شناختی پدیده‌های سیاسی، عمر درازی ندارد (تاریخچه). چنین مطالعاتی در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز، بسی نوپاتر است (پیشینه). ازاین‌رو، همۀ زوایای تأثیرات جامعه‌شناختی گروه‌های اجتماعی چون هیئت‌های مذهبی در مقایس ملی، استانی و شهری بر مؤلفه‌های مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی بررسی نشده و هم‌چنان تصور کلی آن است که نهادهای حکومتی نه گروه‌های اجتماعی، فعال مایشا هستند (مسئل...

[ 9 ] - مدل راهبردی (swot) در تحلیلِ بحران رفتار سیاسی داعش، جمهوری اسلامی ایران و راه‌های برون رفت

داعش، گروه تکفیری جدیدی است که از درون القاعده برخاست (تاریخچه) و به دلیل تازگی، ناشناخته باقی مانده و به سبب شیوه برخوردش با پدیده‌های پیرامونی مانند سوریه، عراق و ایران، بر ابهامات آن افزوده شده است! (مسئله) نباید کتمان کرد که تحلیل‌های فراوانی در شناخت داعش صورت گرفته اما بیشتر آنها ژورنالیستی است و مهم‌تر اینکه در تحلیل علمی هیچ‌یک از آنها از مدل swot استفاده نشده است. (پیشینه) لذا پرسش اصل...

[ 10 ] - تاثیر موعودگرایی شیعی بر توسعه سیاسی جوامع شیعه در دوران غیبت، مبتنی بر سه مؤلفة حکمت، مَحبت و عدالت

توسعة سیاسی، از مسائل پرچالش دنیای معاصر است؛ از این رو،نظریات گوناگونی را به خود جلب ساخته و جوامع بسیاری را به خود مشغول داشته است. از سویی، غرب بر آن است که مسیر توسعة سیاسی تنها در پرتو کاربست الگوهای غربی میسر است در حالی که تجربة جوامع بشری، غیر از این را نشان داده است! البته در این زمینه، برخلاف، سنجش رابطة بین موعودگرایی شیعه بر توسعة سیاسی، بررسی‌های اندکی در جوامع شیعی صورت گرفته است....

[ 11 ] - سیاست در اسلام لیبرالی (بررسی و نقد اندیشه‌های سیاسی در گفتمان اسلام میانه‌رو ترکی)

ظهور اندیشة اسلام میانه‌رو در ترکیه و حاکمیت یافتن آن در عرصة اجتماعی و سیاسی این کشور از جمله رویدادهای جهان اسلام است که توجهی جدی را می‌طلبد؛ پس از نهضت بیداری اسلامی، تلاش می‌شود این گفتمان ـ که، با اتکا بر برداشتی کثرت‌گرایانه از اسلام، توانسته‌است در عرصة داخلی از سد لائیسیتة متصلب آتاتورکی عبور کند و نیز اسلام‌گرایان سیاسی (اربکانی) را به حاشیه براند ـ الگویی برای حکومت‎داری مطلوب اسلامی...

[ 12 ] - اعتبارسنجی روش‌شناسی هرمنوتیک در علوم انسانی و اسلامی

تفسیر سابقه‌ای به درازای عمر انسان دارد و همواره، چه در عصر باستان چه در قرون وسطی، در برخورد با طبیعت و متن، به یاری انسان آمده‌است، اما هرمنوتیک، که روشی است برای تفسیر علمی درک نیت مؤلف یا گوینده، محصول قرون جدید به‌ویژه عصر روشنگری قرن هجدهم است، که پس از آن شیوه‌ای مهم در تحلیل حوادث، در عرصة علوم انسانی، شد. به‌رغم ادعای هرمنوتیک، مبنی بر تلاش در رفع خلأ تحلیل علمی با استفاده از شیوه‌ای غ...

[ 13 ] - تحلیل شرق شناسی از: اصالت مشروطیت بر شرعیت در اندیشه سیاسی آیت الله محمدحسین نائینی

شرق شناسی رهیافتی است که طی چند دهه اخیر، در تحلیل پدیده‌های سیاسی کشورهای اسلامی به کار رفته است اما توانایی شرق شناسی در تحلیل اندیشه سیاسی اندیشمندان جهان اسلام چون آیت الله نائینی روشن نیست! به رغم اهمیت چنین موضوعی، پژوهشی در این زمینه صورت نگرفته است! بنابراین،با این پرسش مواجه ایم که: آیا می‌توان اندیشه سیاسی آیت الله نائینی را در چارچوب رهیافت شرق شناسی تحلیل کرد؟ گمان بر آن است که: نائ...

[ 14 ] - تحلیلی سازه انگارانه از نگرش های امنیت ملی آمریکا در مواجه با جمهوری اسلامی ایران

چکیده این مقاله می کوشد تحلیلی از مواجه آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران را بر اساس چارچوب نظری سازه انگارانه ارائه دهد و به این پرسش پاسخ دهد: نگرش ها و تصورات امنیتی رهبران سیاسی آمریکا چه نقشی در روابط ایران و امریکا بویژه بعد از انقلاب داشته است؟ فرضیه پژوهش حاضر این است که نوع نگرش و ادراکات مقامات امریکایی که حاکی از قدرت برتر و ایدئولوژیک آنان است تاثیر بسیار زیادی بر روابط امریکا و ای...

[ 15 ] - استعمار،سیاست و دنیای اسلام در عصر مشروطیت

چکیده بی شک بخشی از دلایل وقوع انقلاب مشروطه را باید در خارج از مرزهای ایران جستجو کرد.در این زمینه،استعمار اروپایی عامل مهمی بود اما استعمار،فقط مسأله ایران و ایرانیان نبود بلکه استعمار را باید پدیده کلانی دانست که همه کشورهای اسلامی را در بر گرفت اما آنچه پیوند استعمار با جهان اسلام را پررنگ تر می کرد،ویژگی ها یا همان ناتوانی های سیاسی کشورهای اسلامی بود که راه را برای استعمارگران گشود و این ...

[ 16 ] - امام خمینی (ره) و کنترل درونی قدرت سیاسی

[ 17 ] - گفتمان سیاسی شیعی؛ جهانی‌شدن و بازتولید سلفی‌گری معاصر

حکومت‌های اقتدارگرا و متکی به قدرت‌های فرامنطقه‌ای در خاورمیانه، با ایجاد محرومیت در زندگی شهروندان خود، زمینه واگرایی‌های ایدئولوژیک و سیاسی را به دلیل مطالبات دموکراتیک میان آنان فراهم کرده‌اند. چالش میان دو گفتمان سیاسی شیعی و تسنن رادیکال، از این زاویه قابل تحلیل است. این واگرایی به‌وسیله سرویس‌های اطلاعاتی برخی کشورها، با هدف تضعیف سیادت سیاسی جهان اسلام، در حال توسعه است. جنبش‌های اسلامی،...

[ 18 ] - مفهوم متعارض امر سیاسی در انسان شناسی معاصر و انقلاب اسلامی

امر سیاسی، مفهوم متعارضی است و زمانی که به رابطه متقابل انسان و سیاست (انسان شناسی سیاسی) می­اندیشیم، متعارض­تر می­نمایاند! از این رو، نوشتار حاضر تلاشی برای نقد روابط متضاد امر سیاسی و انسان سیاسی و ارائه نگاه جدید به آن است. در نیل به این هدف، عرضه تعریف از امر سیاسی و انسان سیاسی به گونه­ایی که راه را برای تبیین از انسان خطرناک، انسان خنثنی و انسان فعال، همواره کند، اجتناب نا...

[ 19 ] - مسلمانان و پدیده نوین غرب‌گرایی؛ پیامدها و راه‌حل‏ها

بارزترین نیازهاى جوانان جوامع اسلامی، نیازهاى روانى و فکرى است که اگر مورد غفلت و بى‏توجهى قرار گیرد، انحرافات و پیامدهاى ناگوارى را به همراه خواهد داشت. از جمله این پیامدها، فاجعه غرب‌گرایى و بى‏هویتى جوانان است که به صورت‌هاى مختلف بروز مى‏کند. با توجه به اهمیت این موضوع، هدف اصلی پژوهش حاضر، ریشه‌یابی چالش غرب‌گرایی جوانان کشورهای اسلامی است. روش پژوهش حاضر مطالعه کتابخانه‌ای است. در پژوهش ح...

[ 20 ] - تحلیل اسپریگنزی اندیشه‌های سیاسی علامه نائینی؛ از مشاهده بی‌نظمی‌ها تا دادن راه‌حل

علامه نایینی از بزرگ‌ترین اندیشه‌وران سیاسی ایران، با نگارش کتاب تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله، گام مهمی در تبیین مفاهیم جدید سیاسی با استفاده از مبانی دینی و سنتی برداشت؛ به همین دلیل، شناخت اندیشه وی از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این مقاله، با استفاده از روش جستاری اسپریگنز که از مشاهده بی‌نظمی و شناخت مشکل آغاز می‌شود و با ترسیم جامعه آرمانی و دادن راه‌حل پایان می‌یابد، به بررسی نو ...

[ 21 ] - مواجهه‌ امر سیاسی با انسان و قدرت در غرب معاصر

"امر سیاسی"، مفهوم متعارضی است؛ چالش‌های پدیدارشده در بررسی رابطه‌ی متقابل "انسان" و "سیاست" - در غرب معاصر - این مسأله را متعارض‌تر کرده است. نوشتار حاضر با این سوال مواجه است که: "انسان و قدرت (به‌مثابه یک امر سیاسی دو سویه) در وضعیت‌های مختلف ایدئولوژی‌های سیاسی-اجتماعی مغرب‌زمین چه بازخوردهایی تولید می‌کنند؟" ما در این نوشتار به نقد روابط متضاد امر سیاسی و انسان سیاسی خواهیم پرداخت و نگاه ج...

[ 22 ] - Quantitative and Qualitative Evaluation of the Concepts of Republic and Democracy in Imam Khomeini's Political Thought

Repu: blic and democracy are two terms applied to mean ruling of people since fifth century B.C. They have been especially and tremendously emphasized in west since 16th century. To clarify his ruling system prior and subsequent to the victory of revolution, Imam Khomeini applied these terms as well. What republic and democracy quantitatively and qualitatively mean in Imam Khomeini's political ...

[ 23 ] - جدال جانشینی گفتمان‌های مقاومت شیعی و گفتمان تکفیری بر امنیت سنتی غرب آسیا

هدف پژوهش حاضر ارزیابی ماهیت رقابت گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا و در چارچوب تحلیلی مکتب کپنهاگ بود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بوده و بر این فرضیه‌ استوار است که متعاقب دگردیسی‌های سالیان اخیر، گفتمان مقاومت شیعی در مقابل گفتمان‌ سلفی و اخوانی توانسته است تا کشورهای اسلامی حاضر در حوزۀ راهبردی غرب ‌آسیا را در شکل، روش، شعار و نیز در هدف تحت ...

[ 24 ] - مواجهه گفتمان مقاومت (شیعی) و گفتمان سلفی ـ اخوانی بر ترتیبات امنیتی سنتی غرب آسیا

امروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت­های تازه و خدشه­دار شدن     اثر پیش‌رو می‌کوشد تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با کاربست ملاحظات کاربردی، به ارائۀ تحلیلی واقع‌بینانه از ماهیتِ رقابتِ گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب‌آسیا مبادرت ورزد. از این‌رو پرسشی که نگارندگان پژوهش حاضر درصدد پاسخ به چرایی آن برآمده‌اند چنین ترتیب‌بن...

[ 25 ] - انسان، قدرت و سیاست در تاریخ معاصر ایران و نقد آن براساس آرای شهید مطهری

درهم آمیختگی انسان،قدرت و سیاست که نام انسان شناسی سیاسی به خود می گیرد، همچنان مفهوم مبهمی در تاریخ سیاسی معاصر ایران است و آن، مسأله ای است که سئوال اصلی مقاله را که چه تصویر و شکلی از پیوند بین انسان، قدرت و سیاست در تاریخ سیاسی ایران معاصر وجود دارد؟ را ارائه می کند. دسترسی به چوگونگی و میزان این پیوند، منوط به بررسی مهم ترین نگاه های اندیشه ای غیربومی و بومی به انسان،قدرت و سیاست در تاریخ ...

[ 26 ] - چالش خلافت و حکومت در اندیشۀ سیاسی سید جمال‌الدین اسدآبادی

پیشینۀ چالش مفاهیم مدرن سیاسی با مفاهیم سنتی، به عصر سید جمال‌الدین اسدآبادی و به او می‌رسد. پس از او نیز انسان ایرانیِ معاصر، متحیر از این واقعه، در دوراهیِ روی‌آوری به این «مفاهیم مدرن» یا آن «مفاهیم سنتی» قرار گرفت و به همین دلیل در حل دوگانگی حاکمیت مفاهیم مدرن و سنتی بر حیات سیاسی خود، به‌ویژه در عرصۀ دو مفهوم کلیدی «حکومت» و «خلافت» ناتوان مانده بود. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال است...