محمد رودگر
استادیار پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
[ 1 ] - شگردهای باورپذیری در داستانهای مارکز
شگرد باورپذیری اولین شرط روایت در ادبیات داستانی است. از آنجا که رئالیسم جادویی یک شیوة روایی برای نقل حوادث جادویی، خارقالعاده، فراواقعی، غلوآمیز و شگفت است، طبیعی است که برترین شگرد(Device) برای آن، باورپذیری یا منطق روایت باشد. آنچه این جریان ادبی را به صورت یک شیوة روایی مستقل درآورده، از جمله، نگرشی متفاوت به عنصر «زاویة دید» و تبدیل آن به «تکنیک باورپذیری» بوده است. باوراندن ماوراء طبیعت...
[ 2 ] - عرفان خراسان و ابنعربی؛ تفاوتهای سلوکی
خراسان به دلایلی چون دوری از مرکز خلافت، همواره مرکز تصوف بوده است، چنانکه شیعیان و معارضان سیاسی نیز به آن توجه داشتهاند. تصوفی که امروزه از آن یاد میشود، حاصل واکنشهای مکتب خراسان در برابر ابنعربی و شارحانش، چه در سلوک و چه در نظر (وحدت وجود)، است. نوع سلوک مشایخ خراسان در اندیشههای نظری ایشان تأثیرگذار بوده است. از این رهگذر، تفاوتهایی مبنایی و اساسی بین خود و مکتب ابنعربی مییافتند....
[ 3 ] - منتقدان احمد غزالی؛ ارزیابی انتقادات مربوط به شاهد، سماع و تقدیس ابلیس
وابستگی احمد غزالی به جریان عرفانی خاصی به نام «عرفان عاشقانه» و «جمالگرا»، نتایج خاصی را در پی داشت؛ از جمله: سماع، شطح و شاهدبازی. اموری که آنها را «سنتهای جمالی» مینامیم. عمده انتقادها، هجمهها و حتی هجوهایی که به مکتب خواجه شده، به سنتهای جمالیاش باز میگردد، نه به باورها و اصول مکتب او. در این نوشتار، ابتدا شواهد این مطلب را که احمد غزالی اهل این سنتها بوده است، نقل میکنیم. آنگاه ان...
[ 4 ] - مثال و خیال جایگاه عوالم واسط در هستیشناسی و معرفتشناسی عرفانی و هنر
نظریة عالم مثال نظریهای هستیشناختی است که عمدتاً در فلسفه، کلام، و بهویژه عرفان کارایی دارد. عالم خیال نیز عالمی است که انسان در ارتباط با عالم مثال به آن دست مییابد. امروزه کاراییهای جدیدی برای این عوالم در فلسفة دین، روانشناسی، فلسفة ذهن، هنر، و ادبیات نیز تعریف شده که اهمیت بسیاری است. نوع نگرش فرهنگ غرب به عوالم ماورا، ازجمله مثال و خیال، دچار آفاتی است که اگر بدان توجه نکنیم، میتواند...
[ 5 ] - مبانی نظری امام خمینی در عشق عرفانی و مقایسة آن با مبانی بنیانگذار عرفان عاشقانه، احمد غزالی
جریان عرفان عاشقانه چه در بعد نظری و چه در بعد عملی و سلوکی، دارای اصول و ویژگیهایی است که کمتر بدان توجه شده است. با مشخص نمودن چند مورد مهم از اصول و ویژگیهای نظری در آثار احمد غزالی میتوان دریافت که چگونه او توانسته است جریان عرفان عاشقانه را به صورت یک جریان و ساحت مستقل و شکوفا رواج دهد و در مقایسه با آرای امام در این موضوع می</...
[ 6 ] - مبانی نظری عشق عرفانی در سوانحالعشاق احمد غزالی
از مهمترین مفاهیم مورد تأکید در عرفان اسلامی، مفهوم عشق است، بهویژه در جریان عرفان عاشقانه و جمالگرا. این جریان که از رویکردهای بسیار مهم در تصوف و عرفان اسلامی است، پیش از احمد غزالی هم وجود داشت اما غزالی کسی بود که به آن تشخص و رسمیت بخشید. با بررسی آثار احمد غزالی، به ویژه اولین کتاب فارسی مستقل در موضوع عشق، یعنی سوانحالعشاق در مییابیم که جریان عرفان عاشقانه چه در بعد نظری و چه در بعد...
[ 7 ] - تأثیر عرفان نورسی بر اسلام اجتماعی ترکیه با محوریت اندیشههای فتح الله گولن
برخی از متفکران همانند جواد طباطبایی و عبدالکریم سروش بر عدم ابتنای سقف سیاست بر ستون عرفان تاکید می کنند. در مقابل، برخی جنبشها و دولتهای اسلامی همچون دولت مرعشیان طبرستان، سربداران، دولت اسماعیلی حسن صباح و دولت صفویه ساختار و ماهیتی کاملا عرفانی دارند. در راستای رابطه ایجابی عرفان و سیاست می توان به جنبش اسلامگرایی ترکیه اشاره کرد که متاثر آرای عرفانی طریقت نقشبندیه و نورسیه است. این جریان ...
[ 8 ] - کرامات اولیا؛ دلایل اثبات: عقل، نقل و اجماع
کرامات همانند معجزات از علل خفیه غیبی و فراطبیعی برخوردارند که بشر نمیتواند به کشف تامه آن علل نایل گردد. این پدیدههای ناشناخته از مهمترین دستاویزهای قشریگرایان برای انکار تصوف بوده است. عرفا عامه مخاطبان خود را به پذیرش متعبدانه کرامات فرامیخواندهاند، اما مبانی خود را نیز در اثبات کرامات بیان داشتهاند. در بسیاری از آثارِ ایشان به عناوین و موضوعاتی چون «اثبات کرامات» یا «تعلیل کرامات» برم...
Co-Authors