محسن نورائی
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
[ 1 ] - نقد مقاله «پیمان الست و نقد دیدگاه‌های مفسران درباره آیه میثاق»
«آیات ألست» که به‌عنوان «آیه میثاق» شناخته می‌شود، از دشوارترین و پیچیده‌ترین آیاتی است که در میان مفسران به اختلاف تفسیر شده است. مقاله «پیمان الست و نقد دیدگاه‌های مفسران... » از جمله نوشتارهایی است که تلاش نموده بر اساس آخرین تحقیقات و پژوهش‌ها در خصوص تفسیر «آیات ألست»، دیدگاه برگزیده خود را عرضه نماید. با این حال به‌نظر می‌رسد آنچه به‌عنوان نظریه «عالم شهود» ارائه شده، با نقدهای جدّی روبه‌ر...
[ 2 ] - بررسی نقاط اشتراک المیزان با تسنیم در بهره‌جویی از احادیث
تفاسیر المیزان و تسنیم از جمله تفاسیر جامع معاصر با رویکردی همسویه و مشترک با قرآن کریم است. یکی از ابعاد چالش برانگیز این دو اثر فاخر، کمیت و کیفیت به کارگیری منابع حدیثی، البته با اعتقاد راسخ به استقلال قرآن در تباین معانی و معارف خویش است. این دو مفسر، ضمن استفاده از روش تفسیر قرآن به قرآن از روایات نیز در گستره وسیعی بهره جستهاند. نوشتار پیش رو به روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به منابع ...
[ 3 ] - نقد و بررسی دیدگاه ویلیام فدرر دربارة مصادر قرآن
در سده‌های اخیر، قرآن‌پژوهی از اولویت‌های مهم مستشرقان است. شماری از این آثار به انکار و یا دست‌کم تردید در وحیانیت قرآن تصریح دارد. ویلیام جوزف فدرر، نویسنده و مورخ معاصر آمریکایی نیز همسو با این نظر، منکر الهی بودن قرآن است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌ـ تحلیلی ابعاد مختلف ادعای فدرر را به بحث می‌نهد و به بررسی دیدگاه ویلیام فدرر در کتاب «What every American needs to Know about the Qur`an» دربار...
[ 4 ] - جریان فکری ادب و بازخوانی دلایل اخراج و بازگشت احمد برقی به قم
احمد بن محمد بن خالد برقی از جمله چهره های شاخص امامیه در سده سوم است که بنابر نظر رجال شناسان امامی، به دلیل نقل از راویان ضعیف و اعتماد به روایات مرسل، توسط احمد بن محمد بن عیسی اشعری از قم اخراج شده و پس از گذشت زمان، به دلایل نامعلومی به قم بازگردانده شده است. این مقاله برای نخستین بار با بهره گیری از روش تاریخی- تحلیلی، علل اخراج و بازگشت احمد برقی به قم را مورد بازخوانی قرار داده است. ...
[ 5 ] - بررسی مبانی قرآنی اندیشه تقریبی ملا سعید نورسی
«وحدت» یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اسلام است. به باور بسیاری از اندیشمندان، تحقق وحدت امت اسلام، عامل بازگشت شکوه و عظمت به آن است. «ملا سعید نورسی» عارف کردتبار ترکیه، از جمله مصلحان معاصر است که تلاش علمی درخور در زمینه وحدت دارد. نوشتار پیش رو که به شیوه توصیفی - تحلیلی نگاشته شده، می‌کوشد، تا با تمرکز بر اثر معروف نورسی «رسائل النور»، اهم مبانی قرآنی این دانشمند را در زمینه وحدت به ب...
[ 6 ] - ارزیابی چیستی و چگونگی به‌کارگیری «سیاق» در نظریۀ ترتیب نزول نولدکه
نولدکه در مهم‌ترین اثر قرآنی خود به نام «تاریخ القرآن»، مباحث گوناگون علوم قرآنی را مطرح کرده و با ارائۀ نظریات مفصل و جدید، در میان مستشرقان به شهرت بالایی فراز می‌یابد. نظریۀ ترتیب نزول وی از مفصل‌ترین نظریه‌هایی است که با وجود گستردگی و اثرگذاری‌اش در جامعۀ علمی غرب، به‌طور روشمند و دقیق ارزیابی نشده است. او در این نظریه از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می‌کند که یکی از مهم‌تر...
[ 7 ] - «ثمره هنری برهم کنش «تفسیر» و «ادبیات پارسی» در پردازش های دوسویه تفسیر سورآبادی»
متون تفسیری ایرانی، افزون بر جنبه های معرفتی، اخلاقی و اجتماعی، از منظر «اثرگذاری بر ادبیّات» و «اثرپذیری از ادبیّات» نیز حائز اهمّیّت است. در این بین، «تفسیر سورآبادی» که از کهن ترین نگاشته های عالمان ایرانی در زمینه دانش تفسیر می باشد؛ به سبب قدمت، توجّه ویژه به قصص قرآن، روش هنری و بدیع نویسنده در بیان مطالب و همچنین جلوه های ادبی، محورهای پژوهشی مختلفی را ایجاب نموده است. نگاشته پیش رو که به روش...
[ 8 ] - اسلوب در نظریۀ ترتیب نزول نولدکه؛ چیستی و کارکردها
نولدکه در نظریۀ ترتیب نزولش، از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می‌کند. یکی از پرکاربردترین و بنیادی‌ترین ابزارهای او، اسلوب است. این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی – تحلیلی، موارد استفادۀ نولدکه از این ابزار را شناسایی و مطالعه کرده و برداشت او از اسلوب و چگونگی به‌کارگیری آن در نظریۀ مذکور را تبیین و ارزیابی کند. دستاورد این مطالعه نشان داد که او اسلوب را به معنای شیوۀ بیان م...
Co-Authors