عفت نقابی
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
[ 1 ] - تأثیر پذیری ملک الشعرای بهار و احمد شوقی از فابل های لافونتن در تحوّل سنّت ادبی ایران و مصر
نقش ترجمه در وام گیری، اقتباس و بومی‌سازی آثار ادبی و در نهایت در تحول ادبی کشور‌ها بسیار برجسته و غیر قابل انکار است؛ تا آنجا که می‌توان گفت نمونه‌های موفق وام‌گیری ادبی با تکامل بخشیدن به مقوله بندی های مرسوم در یک فرهنگ معین و پیچیده‌کردن آنها، موجب تحول ادبی نظام مند در پیکرة فرهنگ می‌شوند. شایان ذکر است که عصر مشروطیت در ایران و نهضت در مصر، وضعیت فرهنگی مشابهی داشته اند؛ به طوری که ...
[ 2 ] - بررسی تطبیقی ترجمان‌البلاغه و محاسن‌الکلام
ترجمان‌البلاغه عمر رادویانی، به‌منزله کهن‌ترین کتاب در زمینه نقد و بلاغت فارسی، جایگاه ممتازی در میان آثار بلاغی دارد و منبع اصلی و محل رجوع مؤلفان کتاب‌های بلاغی مهم بعد از آن، چون حدایق‌السحر و المعجم بوده است. با عنایت به این مسئله که ترجمان‌البلاغه نشان‌دهنده نخستین کوشش برای تثبیت و ادراک صنایع ادبی زبان فارسی است، این پژوهش به بررسی ساختار ترجمان‌البلاغه، میزان الگوبرداری و نوآوری در آن ا...
[ 3 ] - بینش کلامیِ پایندانی در شعر فارسی
مقوله پایندانی از مباحث اصلی کلا‌می سده‌های نخستین اسلا‌می است که همواره محل اختلاف و نزاع متکلمان بوده و خود به دنبال مسئله جبر و اختیار و مباحث کلا‌می دیگری چون تقدیر، عدل، رؤیت و... دربین مسلمانان مطرح شده است و داغ‌شدن مناقشه‌های کلا‌می را بین معتزله و اشاعره و بعد‌ها شیعه درپی داشته که به کندوکاو درباره این مسئله و طرح آراء منجر شده است. در این مقال برآنیم که پس از بحثی کوتاه دربار...
[ 4 ] - نشانه‌شناسی اولین رمان اجتماعی ایران
تهران مخوف اثر مشفق کاظمی اولین رمان اجتماعی ایران دانسته شده است؛ در این مقاله تلاش کرده‌ایم نشانه‌های اجتماعی این رمان را از منظر علم نشانه‌شناسی تبیین کنیم و به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که نشانه‌های این رمان به چه نظام‌های طبقاتی دلالت دارد؟ و آیا این نشانه‌ها ایدئولوژیکی هستند؟ به این منظور ابتدا به تعریف علم نشانه‌شناسی و نشانه‌شناسی اجتماعی پرداخته‌ایم و سپس جلوه‌های مختلف نشانه‌های اجتماعی ...
[ 5 ] - جایگاه دل در مثنوی
در نوشتار حاضر، به دلیل اهمیت دل در ادبیات عرفانی به‌ویژه در مثنوی معنوی، جایگاه و منزلت آن در مثنوی مولوی تبیین شده و برای یافتن پاسخ به این پرسش که از نظر مولانا، کدام دل شایستگی گنجایی مقام حضرت حق را دارد، ابتدا از لحاظ لغوی و اصطلاحی قلب تعریف و وجه تسمیه آن مشخص شده، پس از آن اوصاف دل و اهمیت دل‌های عرشی و ویژگی‌های چنین دل‌هایی مورد بحث قرار گرفته و در پایان از موانع و حایل‌های دل و ملک...
[ 6 ] - تشبیه، وجه غالب صورخیال در غزلیات حسن دهلوی
Amir Najmol Din Hassan Ibn Alaa-e-Sajzy is a Persian speaking Indian poet of the 7th century who composed lyrics in Persian language. According to many critics, the fluency, fluidity, and eloquence of his poems make him India's Saadi. His wisdom and knowledge is equal to that of Amir Khosrow Dehlavi who was his companion. He is well-known for his lyrics and since he was influenced by Saadi, pas...
[ 7 ] - تغزل عربی متن پنهان تغزل فارسی
هیچ متنی خودبسنده نیست. هر متن در آن واحد هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون پسین خواهد بود. بینامتنیّت ازجمله رویکردهای نوینی است که در کشف ارتباط میان متون نقش مهمی ایفا میکند. تغزل، بهعنوان مقدمة ورود به قصیده، جولانگاه هنرنمایی و بیان غنایی است. تغزل فارسی متنی خودبسنده نیست، بلکه به همان میزان که برای غزل بینامتن محسوب میشود، خود بینامتنی از متون پیشین است. مقدمات قصاید عر...
[ 8 ] - جلوه‌های خاص موسیقایی تصویری و زبانی در هزاره دوم آهوی کوهی
مجموعه عواملی که زبان شعر را از زبان روزمره به اعتبار بخشیدن آهنگ و توازن امتیاز می‌بخشند و در حقیقت از رهگذر نظام موسیقایی سبب رستاخیر کلمه‌ها و تشخص واژه‌ها در زبان می‌شوند، گروه موسیقایی نامیده‌‌اند. این گروه موسیقایی خود عوامل شناخته‌‌شده‌ای چون موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی دارد که کم‌‌و‌‌بیش شناخته شده است و عوامل شناخته‌‌نشده‌ای نیز دارد که فقط قابل حس است و گاه تصویری است که علا...
[ 9 ] - تحلیل ساختاری قصه شاه سیاهپوشان بر اساس الگوی پراپ
هفت‌پیکر نظامی از دل‌انگیزترین منظومه‌های ادبیات غنایی فارسی است که از منظر ساختارگرایی شباهت‌های بسیاری به قصه‌های پریان دارد. نگارندگان تحلیل شباهت‌ها و اختلاف‌های ساختاری قصه شاه سیاهپوشان با ساختار قصه‌های پریان را بر اساس خویش‌کاری‌ها، تقابل و دوگانگی آنها، شخصیت‌های ثابت یا متغیر و توالی و نظم منطقی ساختار روایت انجام داده‌‌اند. با بررسی نتایج حاصل به اثبات می‌رسد که این اثر افسانه‌ای ...
[ 10 ] - بازخوانی بلاغتِ «واو آغازین» در نثر مرسل با تأکید بر قطب مجازی زبان
چکیده واو آغازین در دورۀ نثر فارسی مرسل بسامد بالایی دارد و با عدول از زبان معیار یک پدیدۀ سبکی به شمار می‌آید. قرار گرفتن این حرف در آغاز جمله‌‌ها، چه نقشِ زیبایی‌شناختی در نثر مرسل دارد؟ این مقاله برای یافتن پاسخ مناسب با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر سبک شناسی ساختارگرا با تأکید بر علم معانی، آرای بلاغیون و نحویون را مطالعه نموده و با تکیه بر نظریۀ قطب مجازی زبان به شیوۀ استقرایی متون ن...
[ 11 ] - The Study of “the World as an Image” in the Narrative of “The story of Siavash” Using Genette’s Theory
Narrative process and its narrative mechanisms help the reader make sense of the way events happen in a story. Using repeating images in the text of a story is a method of narrative development. In Shahnameh, dealing with the world and images it gives rise to is one of the central motives of the text. The narrator in different parts of the poem seems captivated by the image of the world and th...
[ 12 ] - A Study of Colloquial Language in Jalal Al-e-Ahmad’s Fictions
As the most prominent novelist in contemporary Persian prose, Jalal Ale-Ahmad has had great influence on Persian writers, insofar as many writers have followed his suit. Employment of colloquial language is the characteristic style of his fiction. What makes his different, however, is mainly the employment of colloquialism in a subtle, precise and accurate way. Due to the extensive use of collo...