گفتمان کاوی تفسیر شیعه در کوفه؛ بازپژوهی اندیشه های تفسیری "سعید بن جبیر"

کارکرد موثر روش "گفتمان کاوی تاریخی" در حوزه ی مطالعات دینی و به طور خاص در حوزه ی تفسیر قرآن، ما را بر آن داشت تا به تحلیل گزاره های تفسیری سعید بن جبیر در جایگاه یکی از مفسران تاثیرگذار شیعه در کوفه بپردازیم. کاربست این روش، نشان داد روح حاکم بر تفسیر سعید گفتمان های "تاریخی" و "فقهی" است که با مضامین شیعی پیوند خورده، ساخت بیانیِ این گفتمان ها نیز یا پرسمانی و یا غیرتاویلی است؛ اولی ناظر به ویژگی آغاز فرهنگ پرسش گری و ایجاد زمینه ای برای مرجعیت زایی کلام پیامبر و قرآن در این مقطع زمانی که مورد هجمه قرار گرفته بود و دومی بیانگر هیمنه ی خوانش عرفی و قرائت استاندارد بر تفسیر سعید که البته برخی از مفاهیم بنیادین تشیع از آن استثنا شده، این خوانش عرفی، همان طور که می دانیم، بعدها تحت عنوان فهم پذیری قرآن، تبدیل به بحثی کاملا علمی گشته است.کلمات کلیدی: سعید بن جبیر، تاریخ تفسیر امامیه، تفسیر روایی، تفسیر کوفه، گفتمان کاوی تاریخی، گفتمان محمد، نبوت شناسی.