گزارش همراهی Stenotrophomonas sp. با بیماری لکه‌برگی و شانکر هسته‌داران

در پاییز سال 1391از درختان هلو، زردآلو و آلبالو در استان البرز، دارای علائم لکه‌برگی، شانکر و سرخشکیدگی، تعدادی باکتری جداسازی گردید. این علائم مشابه با علائمی بودند که توسط باکتری‌هایPseudomonas syringaepv. syringae(Pss) و Xanthomonasarboricolapv. pruniایجاد می‌گردند. این باکتری‌های بیمارگر قبلا در مناطقی از شمال ایران گزارش شده‌اند(Aldaghi, et al., 2010; Mahmoudiet al., 2012).باکتری‌های جداسازی شده از نمونه‌های بیمار، کلنی‌های گرد، برجسته، لعابی و اندکی رنگ زرد روی محیط آگار غذایی حاوی نیم درصد سوکروز (NAS) تولید نمودند. در آزمون بیماری‌زایی، ده برگ جداسازی شده از نهال جوان زردآلو، هلو و گیلاس بصورت مجزا، شستشو وضدعفونی سطحی شده و بر روی بستره‌ای حاوی یک درصد آگار قرار گرفت. هر برگ با سوسپانسیونی از باکتری با رقت 108سلول در میلی‌لیتر مه‌پاشی گردید. در آزمونی دیگر برای مشاهده و مقایسه علائمی مشخص، از سه جدایه مرجعX. a. pv. pruni ICMP17186, Pss ATCC19310 ،Erwinia amylovora ICMP1540 نیز به عنوان شاهد مثبت استفاده گردید.جدایه‌های بیمارگر با استفاده از تعداد محدودی آزمون بیوشیمیایی مورد شناسایی مقدماتی قرار گرفتند(Palleroni, & Bradbury., 1993.;Schaadet al., 2001.).توان جدایه‌ها در ایجاد هسته‌های یخ با استفاده از روش بررسی قطره‌ای مورد سنجش قرار گرفت. طبق ویژگی‌های فنوتیپی، هیچکدام از جدایه‌ها به گونه‌های Pss یاX. a. pv. pruni تعلق نداشتند. براساس ویژگی‌های تعیین شده، همه جدایه‌ها گرم منفی و هوازی اجباری بوده و توانایی القا واکنش فوق حساسیت در توتون را داشتند. هیچکدام توانایی هیدرولیز کازئین، نشاسته، تایروزین، تولید اندول و لوان را نداشتند. واکنش‌های اوره‌آز، تولید مواد احیا کننده از ساکاروز، اکسیداز، لستیناز، آرژنین دهیدرولاز، احیا نیترات و تحمل نمک طعام 5 درصد نیز در آنها منفی ارزیابی گردید. هیچکدام از جدایه‌ها توانایی تولید اسید از ترهالوز، لاکتوز و مالتوز را نداشتند. جدایه‌ها در آزمون‌های تولید گاز سولفید هیدروژن از سیستئین و پپپتون، تولید پروتئاز و رشد در دمای 37درجه سلسیوس مثبت ارزیابی شدند. القا واکنش فوق حساسیت سریع در برگ‌های توتون و شمعدانی به عنوان توان احتمالی این جدایه‌ها در بیمارگری تلقی گردید. علائم پدید آمده پس از آزمون بیماری‌زایی کاملا، مشابه با علائم مشاهده شده در طبیعت بود و از بافت مایه‌زنی شده جمعیت بالایی از باکتری جداسازی گردید. باکتری‌های جداسازی شده مجددا به روش‌های ذکر شده شناسایی گردیدند. بخشی از ناحیه 16s rDNA با استفاده از آغازگرهای عمومی 63f و 1384r در نمایندگانی از جدایه‌ها، تکثیر وتوالی‌یابی گردید (Marchesiet al., 1998).هزار و صد نوکلوتید از ناحیهrRNA توالی‌یابی شده با سایر توالی‌های موجود در بانک ژن همردیف و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که جدایه‌های منتخب شماره 106 (رس‌شمار KF752591) و 81 (رس‌شمار KF7440537) دارای 99 درصد تشابه در بخش توالی‌یابی‌ شده از ناحیه 16s rDNA با توالی جنس Stenotrophomonas هستند. همه جدایه‌ها توانایی تولید هسته یخ را داشتند. بیشتر باکتری‌های مولد هسته یخ اپی‌فیت بوده و روی سطح اغلب گیاهان زندگی می‌کنند.باکتری‌های مولد هسته یخ می‌توانند سبب افزایش سرعت ایجاد یخ در دمای کمتر از 2- درجه سلسیوس شده و موجب سرمازدگی و ایجاد خسارت در گیاهان حساس گردند. دو گونه از این جنس شامل S. maltipholia وS. Rizophilaبه عنوان عوامل همراه با بیماری بلاست مرکبات از استان گلستان در شمال ایران گزارش شده و از نظر توان ایجاد هسته یخ مثبت ارزیابی گردیده بودند(Alimiet al., 2012)در پژوهش مذکور توان ایجاد بیماری و یا امکان دخالت این عوامل در افزایش احتمالی شدت بیماری مورد سنجش قرار نگرفته بود. براساس اطلاعات ما این نخستین گزارش از وجود این جنس و دخالتآندر ایجاد علائم لکه‌برگی و شانکر باکتریایی در هسته‌داران استان البرز می‌باشد.