گذر یا عدم گذر حکمت متعالیه از رئالیسم خام به رئالیسم انتقادی

جرم، از رئالیسم تا ایده‌آلیسم؛ هستی‌شناسی جرم براساس رئالیسم انتقادی حکمت اسلامی

درخصوص اینکه «جرم» مفهومی رئالیستی است یا ایده‌آلیستی، مکاتب مختلفی شکل گرفته است؛ برخی مکاتب، رویکردی رئالیستی، برخی، رویکردی ایده‌آلیستی و گروهی رویکردی ترکیبی در این خصوص برگزیده‌اند.این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی رویکرد حکمت اسلامی به هستی جرم با تأکید بر اندیشه‌ی علامه طباطبایی و مقایسه‌ی آن با سایر رویکردها پرداخته است. در چارچوب رئالیسم انتقادی حکمت اسلامی می‌توان با استفاده ا...

رئالیسم انتقادی حکمت صدرایی

همان گونه که، روش معرفتی هوسرل، دیدگاه تفهمی دیلتای، نگرش پوزیتویستی به علم، دیالکتیک مارکس و هگل، فلسفة پراگماتیستی ویلیام جمیز، منطق اکتشاف علمی پوپر، روش انتقادی بسکار؛ هر یک، روش شناسی خاص خود را در عرصة علوم اجتماعی به دنبال می آورند، رئالیسم فلسفی دنیای اسلام با مرجعیت و اعتباری که برای سه منبع معرفتی، حس، عقل و وحی، قائل است، بدون شک، روش شناسی متناسب با خود را در عرصة علوم اجتماعی در پی...

از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار

رئالیسم از مفاهیم مناقشه‌برانگیزی است که همواره از دغدغه‌های صاحب‌نظران حوزة فلسفة علم و همین‌طور جامعه‌شناسان معرفت علمی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع‌گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیش‌تر «آن‌چه که هست» وجود دارد تا «آن‌چه که شناخته می‌شود»، بیش‌تر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت‌گرا...

نگرشی نو به ماهیت علوم: گذر از دانش به حکمت

از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار

رئالیسم از مفاهیم مناقشه برانگیزی است که همواره از دغدغه های صاحب نظران حوزه فلسفه علم و همین طور جامعه شناسان معرفت علمی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیش تر «آن چه که هست» وجود دارد تا «آن چه که شناخته می شود»، بیش تر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت گرا...

تحلیل جلوه‌های رئالیسم در رمان شراب خام

فرق هنر با تاریخ در این است که هنرمند با گزینش و تأویل و گزارش خاصّ خود، بی‏نظمی‏های ظاهری واقعیّات را در طرحی معقول، محدود، سنجیده و منظّم عرضه می‌کند. شراب خام نوشتة اسماعیل فصیح یکی از رمان‌‌های مشهور رئالیستی است‌ که گزیده‌هایی از مسائل تاریخی دهه‌های چهل و پنجاه شمسی موضوع آن‌ است‌. این‌ رمان‌ با مؤلّفه‌های رئالیسم‌ اجتماعی مطابقت زیادی دارد. در این‌ ‌نوشته، این‌ رمان‌ را از همین دیدگاه تحلیل ...