کی وِست تا کُنگ انطباق در اقتباس سینمایی (نمونه موردی فیلم ناخدا خورشید ناصر تقوایی، از رمان داشتن و نداشتن ارنست همینگوی)

رمان «داشتن و نداشتن»[1] ارنست همینگوی و فیلم «ناخدا خورشید» ساخته­ ی ناصر تقوایی ـ که به زعم بسیاری از کارشناسان، یکی از بهترین فیلم­های تاریخ سینمای ایران است ـ دو نمونه­ی برجسته، گویا و شناخته شده­ که در این پژوهش برای بررسی اقتباس از متون ادبی در سینما، انتخاب شده­ اند و عامل اصلی نگارش این مقاله می­ باشند. گرچه نزدیک شدن به این دو شاهکار کار دشواری است، در این مقاله تلاش شده تا با روش توصیفی- تطبیقی و تحلیلی، و براساس دیدگاه نظریه پردازانی همچون «ریچارد کریوولن» و «رابرت بورمن» به آن آثار پرداخته شود و تلاش­های فیلم­سازی از جنوب ایران، برای آداپتاسیون[2] (انطباق) رمانی آمریکایی در محیطی کاملاً بومی (بندرکنگ واقع در استان هرمزگان) به تصویر درآید. سپس عناصر و نشانه­ های کاملاً بومی و البته کارکردهای جهانی آن اثر نیز قابل توجه قرار گیرد. مبانی نظری مقاله بر پایه­ ی پرسش­ های دو تن از نظریه پردازان سینما، یعنی ریچارد کریوولن و رابرت بورمن در زمینه­ ی اقتباس و آداپتاسیون در سینما می­باشد و انطباق آن با دو اثر، موضوع پژوهشی است که می­ تواند راه گشای سایر فیلم نامه نویسان سینمای ایران به خصوص فیلم سازان جنوبی باشد تا با در دست داشتن چنین الگویی، به موضوعات فیلم نامه در سینمای ایران غنای بیشتری ببخشند. نتایج این بررسی نشان می­ دهد که چگونه تقوایی با شناخت توأمان جهان سینما و درک عمیق ادبیات، توانسته است رمان «داشتن و نداشتن»، اثر نویسنده­ا­ی آمریکایی را از دریچه و صافی ذهن خود عبور دهد، مهارت خود را به نمایش بگذارد و با بومی­ سازی آن رمان فضای دیگری خلق نماید. او در بازنمایی، باز آفرینی و تبدیل آن رمان از بیانی روایی به بیان تصویری همت گماشته­ است.