کلمه‌سازی آمیخته در نظم میرزا‌ بیدل

کلمه‌سازی از راه‌های اساسی غنای ترکیب لغوی زبان است. آنچه کلمه‌های نو را سازمان می‌دهد، نه‌فقط به‌هم‌وصل‌شوی اساس‌ها، بلکه به اساس‌های کلمه‌ساز وصل شدنِ وندهاست. به اعتراف اهل تحقیق، سازمان‌یابی واژه‌های زبان تاجیکی از طریق افیکس‌ها، تاریخی بسیار قدیم دارد. یکی از پسوندهایی که در تشکل کلمه‌های نو سهم نظررس دارد، «-ای» است. این پسوند به گروه آمامارفیمه‌ها منسوب است و در تشکل اسم (نیکی، دشمنی، خوبی و...)، صفت (مادری، سنجشی و...) و همچنین واژه‌های ساخته و آمیخته سهم می‌گیرد. خدمت دیگر پسوند مذکور در تشکل کلمه‌های آمیخته است. محققان از نیمۀ دوم سدۀ بیستم، اصول آمیختة کلمه‌سازی را آموزش داده و دایر به کلمه‌سازی آمیخته، پژوهشگران زیادی ابرازنظر کرده‌اند. مؤلف این مقاله کوشیده است به‌قدر امکان عقاید محققان را درمورد کلمه‌سازی آمیخته بررسی، و درزمینة مواد نظم میرزا بیدل ثابت کند که کلمه‌سازی مذکور در تاریخ زبان تاجیکی و زبان ادبی امروز یکی از راه‌های غنای زبان ادبی به‌شمار می‌رود. در تشکل کلمه‌های نوع مذکور، سهم پسوندهای «-ای» و«-ا» به‌طور ویژه بررسی شده است. قالب‌های کلمة آمیخته نیز گوناگون بوده و درزمینۀ مواد نظم میرزا بیدل بررسی شده‌اند.