کشف دستکاری قیمت سهام با استفاده از تحلیل ممیزی خطی و تحلیل ممیزی درجه دوم

در این مقاله از مدل تحلیل ممیزی (DA)[i] برای تعیین احتمال دستکاری قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران استفاده‌شده است. در این مطالعه، ابتدا با استفاده از روش غربالگری، نمونه‌ای به حجم 345 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب و اطلاعات مربوط به شاخص‌های قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)، قیمت پایانی، نوسان قیمت پایانی و حجم معاملات در بازه زمانی سال‌های 1387 تا 1391 گردآوری گردید. سپس با بکارگیری آزمون وابستگی دیرش و آزمون ضرایب کشیدگی و چولگی و با استفاده از متغیر قیمت و بازده نقدی، شرکت‌های منتخب به دودسته دستکاری قیمت شده و دستکاری قیمت نشده تقسیم شدند. سپس با بررسی نمودار روند تغییرات شاخص قیمت و بازده نقدی و حجم معاملات در مورد شرکت‌های دستکاری قیمت شده و با استفاده از الگوی «هالی»[ii]، تاریخ شروع دستکاری قیمت تعیین گردید. در گام بعدی، با استفاده از تحلیل ممیزی یعنی تابع ممیزی خطی (LDF)[iii] و تابع تحلیل ممیزی درجه دوم (QDF)[iv] و با استفاده از متغیرهای قیمت پایانی، نوسان قیمت پایانی و حجم معاملات و با استفاده از اطلاعات یکسال قبل از شروع دستکاری قیمت سهام برایشرکت‌هایدستکاریقیمتشدهواطلاعاتچهارسالهبرایشرکت‌هایدستکاریقیمتنشده، مدل‌هایی برای پیش‌بینی دستکاری قیمت سهام طراحی گردید. در پایان قدرت پیش‌بینی مدل‌ها با استفاده از داده‌های گروه آزمایش موردبررسی قرار گرفت.با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، قدرت پیش‌بینی مدل تحلیل ممیزی خطی 56 درصد و قدرت پیش‌بینی مدل تحلیل ممیزی درجه دوم 73 درصد است.