کانی‌شناسی و بررسی شرایط پخت آجرهای تاریخی چغازنبیل

author

هادیان دهکردی, منیژه

Abstract:

آجرهای بکار رفته در بنای تاریخی چغازنبیل شامل آجرهای ساده، کتیبه‌دار و لعاب‌دار و همگی متعلق به دوره عیلامی می‌باشند (قرن 13 پیش از میلاد). این مجموعه تاریخی در استان خوزستان واقع شده است. طیف رنگی بدنه آجرها زرد، قهوه ای، قرمز و سبز- آبی با ابعاد 10×35×35 و 8×5/37×5/37 سانتیمتر هستند. بعضی از آن‌ها نیز دارای چندلایه رنگی قرمز و قهوه‌ای بامغز سیاه می‌باشند. برخی از این آجرها علیرغم گذشت زمان و فرسایش محیطی همچنان از استحکام و سختی نسبتاً خوبی برخوردار هستند. دما و شرایط پخت این آجرها یکی از سوالات مطرح در زمینه باستان‌سنجی بوده است. از طرف دیگر ساخت آجرهای جدید برای عملیات مرمتی این مجموعه به اطلاعات فنی مربوط به آجرهای تاریخی نیاز دارد. به همین دلیل پس از نمونه‌برداری از آجرهای مختلف تاریخی، مطالعات شیمیایی و کانی‌شناسی آن‌ها با استفاده از روش‌های XRD، FT-IR و تجزیه شیمیایی (شیمی تر) صورت گرفت. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که وجود مقادیر کافی کانی‌های کلسیت و دولومیت همراه با سیلیس آمورف ریزدانه در خاک اولیه باعث تشکیل فازهای پیروکسن همچون دیوپسید در دمای پایین حدود 700 درجه سانتیگراد در برخی آجرها شده‌اند که استحکام و سختی بیشتر آن‌ها را موجب شده است. از طرف دیگر کوره‌های اولیه با سوخت چوب به دلیل عدم کنترل دما و شرایط اتمسفری آن‌ها موجب تنوع کیفیت و رنگ ناشی از محیط‌های اکسید و احیا در آن‌ها شده است. استفاده از کاه در خشت‌های خام علاوه بر جلوگیری از ترک خوردن بدنه‌های خام به هنگام خشک شدن به مغز پخت شدن آن‌ها کمک کرده است بااین‌وجود سوخت ناقص آن‌ها و حبس شدن ترکیبات کربنی در بعضی از بدنه‌ها باعث عیب "هسته سیاه" در آن‌ها شده است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بررسی عملکردی سازة آبیِ چغازنبیل

شهر باستانی دور اونتاش (چغازنبیل) بازمانده از هزاره دوم پیش از میلاد و از آثار دوران ایلام میانی است. محوطه شهر از سه بخش اصلیِ حصار مرکزی، حصارمیانی و حصار بیرونی تشکیل شده که ابنیه شاخصی چون زیگورات، مجموعه کاخ ها و آرامگاه ها و تاسیسات شهری را در خود جای داده است. سازه های آبی محوطة چغازنبیل مانند ناودان ها، چاه های جذبی و همچنین سازة آبی واقع در حصار سوم، از جمله مهمترین تاسیسات شناخته شدة م...

full text

بررسی سینتیک پخت رزین اپوکسی در شرایط ناهمدما

full text

تاثیر دمای پخت بر خواص آجرهای دیرگداز سیلیسی حاوی سل نانوسیلیس تهیه شده به روش ریخته‌گری ژل

در این بررسی، آجر دیرگداز سیلیسی حاوی سل نانوسیلیس توسط روش ریخته‌گری ژل تهیه شد و سپس تاثیر دمای پخت بر خواص این بدنه‌ها مورد بررسی قرار گرفت. جهت تعیین دمای پخت و رفتار حرارتی ترکیب از آنالیز حرارتی همزمان استفاده شد. همچنین خواص فیزیکی، استحکام مکانیکی، ترکیب فازی و ریزساختار این آجرهای دیرگداز پس از پخت در محدوده دماهای 1150 تا °C 1400 ارزیابی شد. نتایج نشان داد که دمای پخت تاثیر زیادی روی ...

full text

بررسی عملکردی سازه آبیِ چغازنبیل

شهر باستانی دور اونتاش (چغازنبیل) بازمانده از هزاره دوم پیش از میلاد و از آثار دوران ایلام میانی است. محوطه شهر از سه بخش اصلیِ حصار مرکزی، حصارمیانی و حصار بیرونی تشکیل شده که ابنیه شاخصی چون زیگورات، مجموعه کاخ ها و آرامگاه ها و تاسیسات شهری را در خود جای داده است. سازه های آبی محوطه چغازنبیل مانند ناودان ها، چاه های جذبی و همچنین سازه آبی واقع در حصار سوم، از جمله مهمترین تاسیسات شناخته شده م...

full text