کارکردهای هستی‌شناختیِ علّیّت تحلیلی در فلسفه‌ی اسلامی

author

سید مصطفی موسوی اعظم استادیار گروه الهیات، دانشگاه یاسوج.

Abstract:

فیلسوفان مسلمان در برخی از مواضع که کثرت وجودی (خارجی) برقرار نیست، علّیت را متحقّق دانسته‌اند، که ملاصدرا این قسم علّیت را به تحلیل عقلانی می‌‌داند. علّیت جوهر برای عرض، ماده برای صورت، ماهیت برای لوازم خود و... را می‌توان از مصادیق علّیت تحلیلی دانست. علّیت تحلیلی کارکردهای متعدّدی در فلسفه‌ی اسلامی به دنبال دارد. این کارکردها به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند: کارکردهای معرفت‌شناختی و کارکردهای هستی‌شناختی. در این مقاله به کارکردهای هستی شناختی علیت تحلیلی پرداخته می شود. کارکردهای هستی-شناختی علّیت تحلیلی عبارتند از: 1. علیت وجود برای ماهیات، حیثیات اندماجی و شأنی، و تحقّق ثبوتی آنها. 2. رفع تناقضات درون‌متنی در مسائلی مانند رابطه‌ی «علّیت و کثرت»، «ادلّه‌ی حرکت جوهری» و «توقّف ممتنعَین یا واجبَینِ بالذّات بر یکدیگر». 3. اثبات وحدت شخصیه‌ی وجود. 4. نزاع معنویِ فیلسوف و متکلّم در باب ملاک احتیاج معلول به علّت. : 1. علیت وجود برای ماهیات، حیثیات اندماجی و شأنی، و تحقّق ثبوتی آنها. 2. رفع تناقضات درون‌متنی در مسائلی مانند رابطه‌ی «علّیت و کثرت»، «ادلّه‌ی حرکت جوهری» و «توقّف ممتنعَین یا واجبَینِ بالذّات بر یکدیگر». 3. اثبات وحدت شخصیه‌ی وجود. 4. نزاع معنویِ فیلسوف و متکلّم در باب ملاک احتیاج معلول به علّت.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

علیت در حکمت اسلامی

این مقاله در صدد پاسخ به این سؤال است که اصل علیّت با کدامیک از نظامهای فلسفی « اصالت ماهیت»،«تباین موجودات» و «تشکیک وجود» سازگار است؟ و در صورت ابتناء آن به تشکیک وجود چه حکم و تفسیری پیدا می کند؟ جهت پاسخ به پرسش یاد شده باید گفت که علیّت مورد بحث در اینجا همان رابطة وجودی ذاتی میان دو چیز است و فلاسفة اسلامی جهت کشف و اثبات آن، سه راه در پیش گرفته اند: 1) اثبات آن با استناد به ممکن بالذات بود...

full text

علیت در حکمت اسلامی

full text

جایگاه اصل علیت در الهیات اسلامی

عباس ایزدپناه[1] اصغر آقایی[2] این تحقیق در تلاش است تا با بررسی اجمالی موضوعات مختلف کلامی و فلسفی که با علیت رابطه‏ای مستقیم دارند، دایره بسیار گسترده این بحث را روشن کند تا در پرتو آن به اهمیت شگرف بحث علیت برسیم. روشن است که از یک سو میان مسأله علیت با مسائل کلامی...

full text

علیت در مکتب تجربی و فلسفه اسلامی

full text

کارکردهای مدیریت در جامعه اسلامی

مدیریت نوعی مسئولیت فراتر از مسئولیت های عمومی و اجتماعی است. مدیریت دخالت در مصالح و مفاسد دیگران و به نوعی تصرف در خواسته ها بلکه خرد و اندیشه آنان است. بسیاری ازآفات اعم از خیر و شر به طورکامل در مدیریت ها نمایان می شود. از آن جا که تعارض در منافع و مضرات در قلمرو مدیریت بسیار حساس و زمینه ساز ظهورآ فات درونی است، مدیریت صحیح، باید همراه با شرایط و ویژگی هایی باشد تا مدیر گرفتار خسارت م...

full text

تحلیلی بر اجازه‌نامه‌ها و کارکردهای آن در عصر صفوی

اجازه، به عنوان یکی از طرق تحمل حدیث و حفظ احادیث از تحریف، به مرور در جهت تضمین درستی آثار علمی، به دیگر علوم نیز سرایت کرد و از ضروریات نظام آموزش اسلامی قرار گرفت و کارکردهای مختلفی یافت. اما پرسش این است که در عصر صفوی با رسمیت یافتن مذهب تشیع، اجازه نامه ها چه روندی را طی کردند و چه کارکردی داشتند؟ این نوشتار، تلاش میکند با استفاده از اجازه نامه های عصر صفوی، به ویژه آن‌چه در جلد آخر<...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

تأملات فلسفی

volume 8 issue 20

pages 225- 248

publication date 2018-08-23

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

علّیت تحلیلی کثرت تحلیلی کثرت خارجی برهان ملاصدرا

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com