کاربرد سنجه های سیمای سرزمین در ارزیابی اثرات تجمعی شبکه جاده ای بر پوشش درختی

سنجه‌‌های سیمای سرزمین، ویژگی‌های ساختاری سیمای سرزمین را کمّی می‌کنند. یکی از مزایای استفاده از سنجه‌ها ارزیابی سریع اثر فعالیت‌های توسعه بر محیط زیست به صورت تجمعی است. در این پژوهش اثر تجمعی توسعه شبکه جاده بر لکه‌های پوشش درختی شهرستان‌های گرگان، کردکوی و علی‌آباد در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تهیه نقشه‌های کاربری سرزمین از تصاویر سنجنده‌های TM (1987)و ETM+(2002)ماهواره لندست استفاده شد. با توجه به اطلاعات و تجربه قبلی از انواع کاربری‌ها و پوشش سرزمین در این محدوده و با هدف ارزیابی تجمعی، هفت طبقه کاربری که می‌توانند بر اساس ارتباط متقابل با یکدیگر موجب بروز اثرات تجمعی شوند به روش نظارت شده (حداکثر احتمال) طبقه بندی شدند. در مرحله بعد، اثر توسعه شبکه جاده و اثر توسعه تجمعی کاربری‌ها بر لکه‌های پوشش درختی با استفاده از سنجه‌های مساحت، نسبت محیط به مساحت، شکل، پیچ خوردگی، پیوستگی، مجاورت و فاصله اقلیدسی از نزدیکترین همسایه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استفاده از شیوه مقایسه مستقیم نقشه میزان اثرات تجمعی توسعه بدست آمد. همچنین، نقشه میزان اثر جاده بر لکه‌‌های پوشش درختی در یک دوره 15 ساله مشخص شد. نتایج نشان دادند بیشترین میزان لکه‌‌های نیازمند به حفاظت ناشی از توسعه تجمعی کاربری‌ها در فاصله 342-684 متری از جاده قرار گرفته‌اند. همچنین، مشخص گردید با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین می‌توان به ارزیابی تجمعی فعالیت‌های توسعه پرداخت و بر مبنای آن لکه‌های پوشش درختی نیازمند رسیدگی و در اولویت اقدام‌های اصلاحی را انتخاب نمود.