کارآیی دو حشره‌کش جذبی برای ضدعفونی بذور گندم نان به‌منظور مدیریت برخی بیماری‌های ویروسی دارای ناقل طبیعی در شهرکرد

چکیده بیماری‌های ویروسی مهم‌ترین بیماری‌های غلات در استان چهارمحال و بختیاری هستند. طی سه سال زراعی از 1384 تا 1387 تأثیر دو سم ایمیداکلوپرید و تیامتوکسام به‌عنوان پوشش‌دهنده‌ی بذر در کنترل برخی از بیماری‌های ویروسی دارای ناقل طبیعی، شامل: کوتولگی زرد جو و غلات، کوتولگی گندم، موزاییک زرد نواری جو، موزاییک ایرانی ذرت و موزاییک رگه‌ای گندم، با استفاده از سه رقم گندم نان شامل الوند، طوس و شهریار در شرایط آلودگی طبیعی در شهرکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. درصد آلودگی بوته‌ها بر اساس علائم بیماری و آزمون الیزا تعیین گردید. در زمان برداشت محصول، عملکرد دانه و اجزاء عملکرد در هر کرت آزمایشی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که ضدعفونی بذر با هر دو حشره‌کش ایمیداکلوپرید و تیامتوکسام اثر معنی‌داری در کاهش بیماری و افزایش عملکرد دانه دارد. بهترین تیمار آزمایشی ازنظر عملکرد دانه گندم و کاهش بیماری‌های ویروسی، رقم شهریار ضدعفونی شده با ایمیداکلوپرید بود. میزان بیماری‌های ویروسی در ارقام الوند، طوس و شهریار به ترتیب از بیش‌ترین به کمترین بود. ایمیداکلوپرید در کاهش بیماری‌های ویروسی و افزایش عملکرد دانه گندم مؤثرتر از تیامتوکسام بود. ضدعفونی بذر با حشره‌کش‌ها در میزان آلودگی به موزاییک رگه‌ای گندم اثر نداشت، اما درصد آلودگی به ویروس‌های کوتولگی زرد جو (سروتیپ های PAV، MAV)، کوتولگی زرد غلات (سروتیپ‌RPV)، کوتولگی گندم، موزاییک زرد نواری جو و موزاییک ایرانی ذرت نسبت به کرت‌های بدون ضدعفونی بذر را کاهش داد.