ژئوپلیتیک شیعه یا هلال شیعه (مبانی، اهداف و رویکردها)
Authors
Abstract:
پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، نظام ژئوپلیتیکی خاورمیانه را برهم زد. با فروپاشی این سیستم، تحلیلگران علوم اجتماعی و ژئوپلیتیک به تحلیل چرایی وقوع این رخداد و پیشبینی سیستمهای جایگزین پرداختند. تشکیل یک حکومت شیعی در منطقۀ ژئوپلیتیکی خاورمیانه، سبب همگرایی شیعیان این منطقه و در پی آن، افزایش وزن ژئوپلیتیکی آنها شد؛ بهطوری که تحلیلگرانی چون فولر و توال، مفهوم ژتوپلیتیک شیعه را برای بیان اهمیت و نقش شیعیان مورد استفاده قرار دادند و این مفهوم وارد ترمینولوژی جغرافیای سیاسی شد. تحولات بعدی خاورمیانه، همچون حملۀ آمریکا به عراق، فروپاشی حزب بعث و قدرتیابی شیعیان در عراق، سبب نگرانی سران کشورهای عربی از برهم خوردن سیستم نظم سنتی و موضعگیری در مقابل نظم جدید شد. ملک عبدالله، پادشاه اردن، ضمن انتقاد از افزایش قدرت شیعیان، اصطلاح هلال شیعی را مورد استفاده قرار داد و بهدنبال او سران کشورهای مصر و عربستان سعودی نیز، ترس و نگرانی خود را با حمایت از مفهوم هلال شیعی بیان کردند. با اینکه تا کنون مقالهها و سخنرانیهای زیادی در مورد ژئوپلیتیک شیعه و هلال شیعه مطرح شده، بهطور واضح و روشن به مفهومسازی اهداف، اصول و رویکردهای این دو واژه پرداخته نشده است. از این رو پژوهش پیش رو، ضمن تحلیل چرایی طرح این مفاهیم، در پی پاسخ به این پرسش است که چه تفاوتهایی در مبانی، اهداف و رویکردهای دو مفهوم ژئوپلیتیک شیعه و هلال شیعه وجود دارد؟ نتایج پژوهش نشان میدهد ژئوپلیتیک شیعه، امری واقعی است که در بستر جغرافیایی خاورمیانه قرار دارد و پس از سقوط صدام و روی کار آمدن شیعیان در عراق، مفهوم آن پررنگتر شده است، اما در مقابل، طرح مفهوم هلال شیعی یک موضوع غیر واقعی، ایدئولوژیک و برساختۀ ذهن کشورهای غرب و حاکمان سنیمذهب منطقه است که همواره تلاش میکنند با نفوذ بر افکار مردم و ژئوپلیتیک عمومی، ابتدا حکومتهای خود را مشروع جلوه داده و مردم سنیمذهب کشورهای خود را از خطر شیعه بترسانند و در مرحلۀ بعد، نفوذ و حضور خود (آمریکا و متحدانش) را در منطقه موجه جلوه دهند.
similar resources
نقدی بر کتاب ژئوپلیتیک شیعه
از منظر نگارنده، تحمیل مفهوم ژئوپلیتیک بر مقولة معرفتی و عقیدتی شیعه از ابتکارات و بدعتهای کتاب ژئوپلیتیک شیعه، نوشتة فرانسوا توال است. وی کوشیده است مفاهیم قدیمیتر اسلام ایرانی و اسلام عربی را در دایرهای محدودتر بر شیعهگری ایرانی و شیعهگری عربی تطبیق دهد. هدف اصلی او در این کتاب آن است تا ژئوپلیتیک شیعه را با هارتلند (مرکزیت) ایران ترسیم کند. نویسنده برای رسیدن بدین مقصو...
full textوضعیت ژئوپلیتیک شیعه در عصر جهانی شدن
مفهوم جهانی شدن به مجموعه فرآیندهای پیچیده ای اطلاق می شود که به موجب آن کشورها به شکل فزاینده ای به یکدیگر مرتبط و وابسته می شوند. جهانی شدن پدیده ای دو سویه است و به همان نسبت که در جهت یکنواختی و پیوستگی جهانی عمل می کند، فرصتهای بروز تکثر و تنوع فرهنگهای بومی و محلی را نیز فراهم می نماید. در جهان امروزی، جریانهای فکری و ارائه دهندگان آموزه های دینی و مذهبی تشیع، باید به فکر این باشند که در ...
full textنقدی بر کتاب ژئوپلیتیک شیعه
از منظر نگارنده، تحمیل مفهوم ژئوپلیتیک بر مقوله معرفتی و عقیدتی شیعه از ابتکارات و بدعت های کتاب ژئوپلیتیک شیعه، نوشته فرانسوا توال است. وی کوشیده است مفاهیم قدیمی تر اسلام ایرانی و اسلام عربی را در دایره ای محدود تر بر شیعه گری ایرانی و شیعه گری عربی تطبیق دهد. هدف اصلی او در این کتاب آن است تا ژئوپلیتیک شیعه را با هارتلند (مرکزیت) ایران ترسیم کند. نویسنده برای رسیدن بدین مقصود، بسیاری از واقع...
full textMy Resources
Journal title
volume 46 issue 1
pages 197- 214
publication date 2014-04-21
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023