ژئوشیمی و جایگاه زمین‌ساختی گدازه‌های ترسیری منطقۀ گارجگان (جنوب‌غرب بیرجند)

منطقۀ گارجگان در 60 کیلومتری جنوب‌غرب بیرجند و در حاشیۀ شمال شرقی بلوک لوت قرار دارد. در این منطقه سنگ‌های گدازه‌ای ترسیری به شکل گنبد و با ترکیب داسیت، ریوداسیت، تراکی‌آندزیت و سنگ‌های آذرآواری توف و برش رخنمون دارند. پویی‌کلیتیک و ساب‌افیتیک بافت غالب در گدازه‌های منطقۀ پورفیری با زمینۀ ریزبلور است. فنوکریست‌‌های رایج در سنگ‌های داسیتی و ریوداسیتی، کوارتز، پلاژیوکلاز، هورنبلند و بیوتیت و در تراکی‌آندزیت‌ها، پلاژیوکلاز، هورنبلند، پیروکسن، بیوتیت و سانیدین هستند. توده‌های کوچکی از الیوین بازالت منسوب به پلیوکواترنری نیز در منطقه مشاهده می‌شوند که الیوین، پیروکسن و پلاژیوکلاز، فنوکریست‌های عمدۀ آنها را تشکیل می‌دهند. دگرسانی‌های رایج در سنگ‌های گدازه‌ای ترسیری، سیلیسی، آرژیلیک، کربناتی‌شدن و اپاسیتی‌شدن هستند. سری ماگمایی این سنگ‌ها کالک‌آلکالن است. نمودارهای به‌هنجار‌شدۀ عناصر کمیاب و خاکی نادر گدازه‌های اسیدی و حدّ واسط نسبت به گوشتۀ اولی و کندریت، گویای ارتباط زایشی نمونه‌ها با یک‌دیگر و غنی‌شدگی از LREE نسبت به HREE و هم‌چنین، LILE نسبت به HFSE (Ti و Nb) است که شاخص ماگماهای کالک‌آلکالن وابسته به مناطق فرورانش در یک حاشیۀ فعّال قاره‌ای است. بالا‌بودن مقدار SiO2 (میانگین61/62 درصد وزنی)، Al2O3 (میانگین 29/16 درصد وزنی)، Sr (میانگین 806 قسمت در میلیون) همراه با پایین‌بودن مقدار Yb(میانگین 7/1 قسمت در میلیون) و Y (میانگین 27/15 قسمت در میلیون) و نبودن آنومالی منفی Eu، گرایش این مجموعه به سنگ‌های آداکیتی را آشکار می‌کند. این ماگماتیسم می‌تواند خاستگاه گارنت‌آمفیبولیتی مرتبط با یک فرایند پس از برخورد داشته باشد.