چینه‌نگاری سنگی، پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه‌سنگ‌های بخش میانی سازند قرمز بالایی منطقة قزلجه، شمال غرب زنجان

منطقة قزلجه در 70کیلومتری شمال غرب زنجان در بخش شمال شرق ماه‌نشان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در این منطقه شامل سازند قرمز زیرین، سازند قم و سازند قرمز بالایی است که سازند قرمز بالایی، هدف این پژوهش است. براساس مطالعات صحرایی و پیمایش‌های صورت‌گرفته در منطقه، سازند قرمز بالایی در این منطقه 750 متر ضخامت دارد که شامل 250 متر واحدهای تبخیری با میان‌لایه‌های مارن در پایین و تناوبی از رسوبات مارنی با میان‌لایه‌هایی از ماسه‌سنگ‌های خاکستری تا قهوه‌ای با ضخامت 500 متر در بخش بالایی است. با استفاده از مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی ماسه‌سنگ‌های بخش میانی سازند قرمز بالایی نام‌گذاری، تعیین جایگاه تکتونیکی، منشأ ماسه‌سنگ‌ها و آب‌وهوای دیرینة این سازند مشخص می‌شود. براساس مطالعات میکروسکوپی، اندازة ذرات تشکیل‌دهندة نمونه‌های بررسی‌شده در حد ماسه‌سنگ خیلی ریز تا گراول است. این ماسه‌سنگ‌ها جهت‌یافتگی ضعیفی دارند و ازنظر پارامتر جورشدگی، خوب تا ضعیف و ازنظر گردشدگی، نیمه‌زاویه‌دار تا زاویه‌دار هستند. با توجه به پارامترهای جورشدگی و گردشدگی و همچنین مقادیر رس، این ماسه‌سنگ‌ها ازنظر بلوغ بافتی ایمچور و گاه ساب‌مچور هستند. با توجه به درصد فراوانی اجزای تشکیل‌دهنده و براساس تقسیم‌بندی ماسه‌سنگ‌ها به روش فولک، بخش میانی سازند قرمز بالایی در منطقة قزلجه از نوع لیت‌آرنایت (سدآرنایت) و فلدسپاتیک‌لیت‌آرنایت با ترکیب میانگین Q38F15Rf47 است. مطالعات ژئوشیمیایی بیان‌کنندة منشأگرفتن ماسه‌سنگ‌های بررسی‌شده از سنگ‌های آذرین حد واسط تا فلسیک است که در موقعیت‌های تکتونیکی حاشیة فعال قاره‌ای تشکیل شده‌اند. به‌علاوه اثر هوازدگی حاکی از آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک در زمان ته‌نشینی است.