چندمعناییِ واژۀ «بیان» در قرآن کریم: نگرش چندمعنایی نظام‏مند

یکی از مناقشات اصلی در بحث‌های زبان‌گذر (cross-linguistic)، بحث قابلیتِ ترجمه از زبانی به زبان دیگر است. در این پژوهش به بررسیِ ترجمه‌های صورت‌گرفته از واژۀ «بیان» ازسوی مترجمان و مفسران قرآن پرداخته شده است. نگاهی به این ترجمه‌ها و تفاسیر مؤید چندمعناییِ واژۀ «بیان» نزد این افراد است. هدف از انجامِ این تحقیق، تعیینِ معنای مرکزیِ واژۀ «بیان» در قرآن کریم است؛ زیرا اعتقادِ نگارندگان بر این است که دانستنِ معنای مرکزیِ این واژه ما را در تعیینِ ترجمه‌ای دقیق‌تر از این واژه یاری خواهد کرد. به‌منظورِ پاسخگویی به پرسشِ پژوهش درزمینۀ معنای مرکزیِ واژۀ «بیان»، تمامی مواردِ کاربردِ واژۀ «بیان» در قرآن استخراج شد و سپس واژۀ مذکور به‌عنوانِ نمونه‌ای از واژه‌های چندمعنا، در چارچوبِ چندمعناییِ نظام‌مندِ معرفی‌شده توسط تایلر و ایوانز در چارچوب معنی‌شناسیِ شناختی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایجِ حاصل از تحلیل داده‌ها مؤید این واقعیت است که واژۀ «بیان» در قرآن به‌عنوانِ اصطلاحی پوششی برای اشاره به هرگونه آشکارساختنِ مافی‌الضمیر به‌کار رفته است. نگارندگان معتقدند اگرچه این آشکارساختن می‌تواند ازطریقِ زبان نیز صورت پذیرد، اما با توجه به این واقعیت که انسان از طرق دیگر نیز قادر به آشکارساختنِ مافی‌الضمیر است، برابردانستنِ «بیان» با زبان در ترجمۀ این واژه (آن‌گونه که در برخی از ترجمه‌ها و تفاسیر شاهد هستیم) ترجمۀ دقیقی نیست و بهترین برابرنهاد برای این واژه همانا پرده‌برداری از مافی‌الضمیر است.