پیشینه تاریخی و مبانی نظری سره‌نویسی

با وجود مطالعات سودمندی که در باب سره‌نویسی انجام گرفته، هنوز برخی از جوانب آن به درستی بررسی و گزارش نشده است، چنان که بر اساس اطلاع ما تا کنون درباره پیشینه تاریخی و مبانی نظری آن پژوهش خرسندکننده‌ای به سامان نرسیده است. مقاله حاضر عهده‌دار بررسی پیشینه این گونه نگارشی و جستجوی بنیان‌های نظری آن تا عصر مشروطه است. این بررسی نشان می‌دهد که بر خلاف آن‌چه در آغاز به نظر می‌رسد، سره‌نویسی شیوه نوپدیدی نیست و پیشینه آن به قرن پنجم هجری باز‌می‌گردد و از آن پس در گذر قرن‌ها همواره کسانی، ولو از سر تفّنن، بدان اقبال نموده‌اند. مقاله ضمن اشاره به نمونه‌‌‌های بازمانده از ادوار گذشته بر این نکته تأکید می‌ورزد که این گونه نگارشی از نیمه دوم قرن سیزدهم هجری تحت تأثیر رواج واژگان دساتیری، به ویژه اندیشه ناسیونالیسم مورد توجّه و اهتمام افزون‌تری قرار گرفته است. مقاله در صدد است تا به پرسش‌های زیر پاسخ دهد: 1. آیا سره‌نویسی در ادوار گذشته مبتنی بر بنیاد نظری خاصی از نوع دیدگاه شعوبیه بوده است؟ 2. آیا می‌توان میان سره‌نویسی و ناسیونالیسم به وجود ملازمتی قایل شد؟ 3. در صورت وجود چنین ملازمتی آیا همه گرایش‌های ناسیونالیستی مؤید و مروج سره‌نویسی بودند و یا تنها گرایش خاصی بدان تأکید می‌ورزید؟