پژوهشی بر تزیینات معماری دورﮤ غزنوی

Authors

Abstract:

وجود بناهای تاریخی غزنویان در مناطقی مانند غزنه، لشکری‌بازار و بلخ که برخی به شکل نیمه‌مخروبه باقی مانده است یا نام آنها در منابع تاریخی و ادبی معتبر درج شده است، همگی نشان‌دهندﮤعظمت این تمدن، به‌ویژه در خلال سال‌های حکومت سلطان محمود (378تا421ق/988تا1030) و فرزندش مسعود (421تا432ق1030تا1040/م) است. این فعالیت‌های چشمگیر عمرانی در ساخت مناره‌ها، کاخ‌ها، مدرسه‌ها، مسجدها، باغ‌ها و بناهای تدفینی با آرایه‌های متنوع و زیبا تجلی کرده‌اند و بر اهمیت تزیینات معماری در آراستن بناهای دورﮤ مذکور تأکید می‌کنند؛ ازآن‌جمله باید به کاربرد گستردﮤ حجاری‌هایی با مرمر (رُخام)، آجرکاری‌های متنوع با تکنیک تراش و قالبی، کاشی‌های یک‌رنگ با نقوش برجسته، دیوارنگاره‌ها، گچ‌بری‌ها و آثار چوبی در تزیینات معماری اشاره کرد که از میزان علاقه‌مندی و تسلط هنرمندان این دوره تاریخی نشان دارند؛ بنابراین معرفی انواع این تزیینات و نحوﮤ کاربرد آنها در بناهای برجای‌مانده از دورﮤ غزنوی، هدف این مقاله است. درواقع مقاله درصدد پاسخ‌گویی به چیستی نقوش گیاهی و هندسی و کتیبه ها و ترکیب‌بندی‌های به‌کاربرده‌شده در این تزیینات است. روش یافته‌اندوزی با استناد به منابع مکتوب و سایت‌های معتبر اینترنتی بوده است که به روش تاریخی‌توصیفی به انجام رسیده است. ﻧﺘﻴﺠﮥ مطالعات نشان می‌دهد در تزیینات مذکور، طرح‌ها و نقش‌ها شامل انواع کتیبه‌های ظریف به خط کوفی و قلم نسخ، نقوش نمادین (قندیل)، آرایه‌های گیاهی موزون و درهم‌تنیده (اسلیمی و ختایی)، نقوش هندسی همچون گره‌های شش و هشت و پیلی، انواع جانوران و پرندگان مانند اسب، فیل، شیر، عقاب و...، نقش انسان و موجودات ترکیبی با موضوعاتی نظیر ﺻﺤﻨﮥ نبرد، بزم و ردیف حیوانات در حال حرکت است. این تزیینات بیشتر در کادرهای محرابی‌شکل، قاب‌بندی‌های مُداخل و هندسی و حاشیه‌ها، ترکیب و تکرار شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تزیینات معماری مسکونی دورۀ آل‌مظفر در منطقۀ یزد و جایگاه آن‌ها در خانه‌های این دوره

The Muzaffarid is one of the most important historical periods, which brought glory and prosperity for Yazd as well as providing peace and stability in the region for half a century. Construction of various structures and residential buildings flourished during this period, which their structural decorations and architectural ornamentations styles and techniques were diverse and demanding. Howe...

full text

تزیینات معماری در حوضخانه خانه دُخانچی شیراز

خانه دخانچی یکی از خانه های اعیانی شیراز در دوره قاجار بوده است. از ویژگی های بارز این خانه وجود حوضخانه است.حوضخانه فضایی با کاربری متنوع در معماری ایران است. در حوضخانه خانه دخانچی نمونه هایی ک منظیر از تزیینات کاشی کاریو نقاشی روی سقف دیده می شود. بررسی این ویژگی های تزیینی و مقایسه آ نها با سایر تزیینات موجود در این خانه موضوعاصلی مقاله پیش روست. بدین منظور شیوه اجرایی تزیینات و شناخت نقشما...

full text

بررسی ناپایداری معماری دورة غزنوی با تکیه بر تاریخ بیهقی

هرچه در تاریخ معماری به عقب می‌رویم، مستندات کالبدی کمتر می‌شوند؛ سقف‌ها فرو می‌ریزند، دیوارها محو و شالوده‌ها طعمة گذشت روزگار می‌شوند. هرچند از موجودیت مادّی بعضی از بناها اثری به­جانمی‌ماند، این بناها به‌کلی نابود نمی‌شوند و در مستندات مکتوب پایدار می­مانند. از دوره‌های تاریخ معماری ایران که امروز آثار بسیارکمی از آن باقی مانده است، دورة غزنویان است؛ باوجوداین، مستندات مکتوب بسیاری از این دور...

full text

بررسی شواهد تأثیر معماری پارسی بر معماری دورۀ مائوریایی هندوستان

The Indian subcontinent was a satrapy of the Achaemenid Empire, located at the far eastern end of Achaemenid territories. It was the last part of Achaemenid lands taken over by Alexander of Macedon after his invasion. In the meantime, Chandragupta, whether after a battle or by treaty with the successor of Alexander in Asia (Seleucus I Nicator) established some degree of autonomy and founded the...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 4

pages  91- 118

publication date 2017-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023