پتانسیل ‏یابی مناطق مستعد زمین‌لغزش با استفاده از مدل FBWM (مطالعۀ موردی: شهر تبریز)

مخاطرات محیطی، که طیف وسیعی از مخاطرات طبیعی و مخاطرات انسانی را شامل می‏شوند، از عوامل بازدارندة توسعه در مناطق مختلف‌اند. زمین‌لغزش از مخاطراتی است که عوامل مختلف طبیعی و انسانی در وقوع آن تأثیرگذار است و از موانع توسعة اقتصادی‌ـ اجتماعی و عمرانی در هر منطقه محسوب می‏شود. بر این اساس، در این تحقیق، با در نظر گرفتن معیارهای مختلف، پتانسیل وقوع زمین‌لغزش در شهر تبریز با استفاده از مدل FBWM بررسی شد. معیارهای استفاده‌شده در این تحقیق شامل: شیب، خمیدگی، ارتفاع، گسل، زمین‏شناسی، پوشش گیاهی، رودخانه و نهر، راه‏ها، جهت شیب، و کاربری اراضی بود. برای وزن‏دهی معیارها از مدل FBWM استفاده شد. این مدل از مدل‏های نوین تصمیم‏گیری چندمعیاره است که با مقایسة معیارها با یک‌دیگر و ایجاد یک مسئلة بهینه‏سازی غیر خطی به وزن‏دهی معیارها می‏پردازد. در نهایت، پس از وزن‏دهی معیارها و ایجاد نقشه‏های معیار استانداردشده، نقشه‏های استاندارد و وزن معیارها با یک‌دیگر تلفیق و روی‏هم‌گذاری شد تا نقشة نهایی مناطق مستعد زمین‌لغزش در شهر تبریز به ‏دست آید. بر اساس نتایج به‏دست‌آمده، مناطق شمالی و شمال شرقی شهر تبریز از پتانسیل بالایی برای وقوع زمین‏لغزش برخوردارند. این مناطق منطبق با شهرک ولیعصر، باغمیشه، کوه‏های عینالی، اتوبان پاسداران، و نواحی اطراف آن هستند. از طرف دیگر، مناطق جنوبی شهر تبریز پتانسیل پایینی برای وقوع زمین‏لغزش دارند. بر این اساس، از لحاظ وقوع زمین‏لغزش در شهر تبریز، 5/2 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار کم، 16/15 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل کم، 04/36 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل متوسط، 97/40 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل زیاد، و 33/5 درصد از شهر در مناطقی با پتانسیل بسیار زیاد قرار دارند. نتایج این تحقیق دارای جنبه‏های کاربردی برای سازمان‏ها و ارگان‏هایی همچون شهرداری، مسکن و شهرسازی، زمین‏شناسی، و سایر ارگان‏های مربوط با مخاطرات محیطی است.