پتاسیم زیست توده میکروبی خاک در گروهی از خاک‌های آهکی

سابقه و هدف: زیست توده میکروبی بخش مهمی از ماده آلی خاک را می‌سازد که اندازه‌گیری آن برای آگاهی از شناخت کارکرد اکوسیستم خاک بسیار کمک کننده است. روش‌های پیشنهاد شده برای اندازه‌گیری زیست توده میکروبی به نوبه خود دارای برتری‌ها و کمبودهایی هستند که نیاز است هنگام بهره‌گیری مورد توجه قرار گیرد. روش بکاررفته باید دقیق و تکرار پذیر بوده و بتواند زیست توده میکروبی را در گروه بزرگی از خاک‌ها به خوبی اندازه‌گیری نماید. تاکنون عناصری مانند کربن، نیتروژن، گوگرد و فسفر زیست توده میکروبی به کمک روش گازدهی با کلروفرم - عصاره‌گیری (CFE) اندازه‌گیری شده است. اندازه اندوخته پتاسیم در زیست توده میکروبی خاک همانند یکی از اندوخته‌های اکولوژیک این عنصر در خاک کمتر بررسی شده است. با توجه به نبود آگاهی از این اندوخته اکولوژیک، این پژوهش با هدف شناخت اندازه اندوخته پتاسیم زیست توده میکروبی خاک و مقایسه آن با دیگر ریخت‌های پتاسیم درخاک‌های آهکی انجام گردید. مواد و روش‌ها: برای این پژوهش 10 نمونه خاک از ژرفای 0 تا 15 سانتی‌متری خاک‌های آهکی استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری برداشت شدند. ویژگی‌های مهم فیزیکی و شیمیایی خاک‌ها مانند اندازه pH، هدایت الکتریکی، کربن آلی، آهک و بافت خاک با روش‌های استاندارد آزمایشگاهی برآورد گردید. پتاسیم تبادلی و غیرتبادلی به ترتیب با بهره‌گیری از روش‌ استخراج با استات آمونیوم 1مولار (CH3COONH4) و اسید نیتریک جوشان (HNO3) اندازه‌گیری شدند. پتاسیم زیست توده میکروبی خاک نیز به روش گازدهی با کلروفرم - عصاره‌گیری و با اعمال ضریب بازیابی پتاسیم زیست توده میکروبی اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: بر پایه یافته‌های این پژوهش اندازه پتاسیم تبادلی و غیر‌تبادلی خاک‌های بررسی شده به ترتیب در دامنه 3/205 -1/458 و 3/338 -1028میلی‌گرم در کیلوگرم بود. دامنه پتاسیم زیست توده میکروبی3/30 -4/209 میلی‌گرم در کیلوگرم با میانگین4/120 میلی‌گرم در کیلوگرم بود که بطور میانگین 9/12 درصد مجموع پتاسیم تبادلی و غیرتبادلی خاک راتشکیل می‌دهد. ارزیابی نتایج نشان داد که بر پایه میانگین‌های برآورد شده، اندازه پتاسیم تبادلی خاک‌ 6/2 برابر و پتاسیم غیرتبادلی 1/5 برابر بزرگتر از پتاسیم زیست توده میکروبی خاک بود. بررسی داده‌های بدست آمده هم‌بستگی چشم‌گیری را میان پتاسیم زیست توده میکروبی با دیگر ریخت‌های پتاسیم در خاک نشان نداد. نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان داد که پتاسیم زیست توده میکروبی خاک می‌تواند خاستگاه مهمی از پتاسیم خاک ‌باشد که فراهمی آن در خاک‌های آهکی هم‌بستگی معنی‌داری با دیگر ریخت‌های پتاسیم در خاک ندارد. هم‌چنین بر پایه یافته‌های این پژوهش، پتاسیم زیست توده میکروبی در خاک‌های آهکی اندوخته‌ای بزرگ است که تاکنون چندان بررسی نشده است. از آنجایی که این بخش از پتاسیم خاک را نمی توان از روی دیگر ریخت‌های پتاسم خاک برآورد کرد، نیاز است برای برآورد دقیق اندوخته‌های فراهم پتاسیم، اندازه آن به کمک روش بکاررفته در این پژوهش برآورد گردد.‌