پارامترهای رشد جمعیت بید گوجه‏ فرنگی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae) در شرایط مزرعه در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی

پروانه مینوز یا بید گوجه­فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) یکی از مهم‌ترین آفات گوجه ‌فرنگی می­باشد که پس از ورود به ایران به سرعت در مناطق مختلف کشور انتشار یافته است. در این تحقیق زیست­شناسی این آفت در مزرعه گوجه ­فرنگی در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی در سال 1393 بررسی و پارامترهای رشد جمعیت آن محاسبه شد. برای این منظور قفس­های برگ روی برگچه‏ های گوجه ‏فرنگی رقم Super Strain B نصب شد و تعداد 55 عدد تخم هم­­سن بید گوجه‏ فرنگی به تفکیک روی برگچه­ها قرار داده شدند. با بازدیدهای روزانه، طول دوره‌ی تفریخ تخم، تلفات و طول دوره‌ی رشدی لارو و شفیره ثبت شد. همچنین پس از ظهور حشرات کامل، هر روز تعداد تخم­های گذاشته شده توسط حشرات کامل ماده ثبت شد. نتایج نشان داد که 74/54 درصد از تخم­ها تبدیل به حشره کامل شدند و نسبت جنسی 60/97 درصد بود. بیشترین تلفات (25/46 درصد) در مرحله‌ی زیستی تخم اتفاق افتاد. میانگین طول مدت زمان تفریخ تخم، طول دوره‌ی رشدی لارو و شفیره به ­ترتیب 0/08 ± 4/37، 0/07 ± 10/78 و 0/06 ± 7 روز بوده و بید گوجه فرنگی یک نسل خود (از مرحله تخم تا تولید اولین تخم) را روی گیاه گوجه‌فرنگی در منطقه خسروشاه در مدت زمان  0/06 ± 23/08 روز تکمیل کرد. تجزیه و تحلیل داده­ها به روش جدول زندگی دو جنسی سنی- مرحله‌ی زیستی، انجام شد و مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت 0/005 ± 0/141 بر روز، نرخ متناهی افزایش جمعیت 0/006 ± 1/15 بر روز و نرخ خالص تولید مثل 6/36 ± 43/72 عدد در هر نسل به­دست آمد.