ویژگی‌های ضد‌اکسایشی محصولات جنبی فرآیند استخراج پلی‌ساکاریدهای جلبک قهوه‌ای کلپومنیا پرگرینا

سابقه و هدف: جلبک Colpomenia peregrina یک ماکروجلبک قهوه‌ای دریایی از خانواده Scytosiphonaceae می‌باشد. متابولیت‌های ثانویه، از جلمه ترکیبات زیست‌فعالی هستند که همراه با پلی‌ساکاریدها در دیواره سلولی این دسته از جلبک‌ها موجود می‌باشند. در فرایند استخراج این پلی‌ساکاریدها، متابولیت‌های ثانویه در مرحله رنگ‌بری حذف و دور ریخته می‌شوند. این در‌حالی است که این عصاره واجد ترکیبات زیستی ارزشمندی نظیر پلی‌فنول‌ها، پپتیدها، رنگدانه‌ها و غیره هستند. با توجه به عوارض جانبی استفاده از ضد-اکسیدان‌های مصنوعی در صنایع غذایی و نیاز به جستجو جهت یافتن ترکیبات جایگزین، انجام مطالعات بر روی ویژگی های ضداکسیدانی این ترکیبات ضروری می‌باشد. لذا هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی ویژگی‌های ضد‌اکسیدانی ترکیبات محلول در عصاره اتانولی جلبک C. peregrina می‌باشد. مواد و روش‌ها: جلبک C. peregrina از ساحل دریای خزر جمع آوری و سپس با آب شیرین شستشو شد. سپس، در دمای 60 درجه سانتیگراد خشک و توسط آسیاب پودر شد. عصاره اتانولی پودر خشک جلبک با اتانول 80% در دمای 60 درجه سانتی‌گراد به مدت 2 ساعت به‌دست آمد. سپس جزءبندی به ترتیب با استفاده از حلال‌های هگزان، کلروفرم، اتیل استات، و آب انجام شد. فعالیت ضداکسیدانی عصاره خام و فراکسیون‌ها توسط آزمایش‌های مهارکنندگی رادیکال آزادDPPH ، مهار‌کنندگی رادیکال‌های آزادABTS ، قدرت کاهندگی آهن، ظرفیت ضد‌اکسیدانی کل و میزان فنول کل سنجیده شد. همبستگی بین محتوای فنولی کل و فعالیت ضد‌اکسیدانی نیز مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: بازده استخراج عصاره اتانولی جلبک C. peregrina به میزان 4/5٪ وزن خشک نمونه محاسبه گردید. جزءگیری از عصاره خام منجر‌به تولید چهار فراکسیون با بیشترین بازده برای فراکسیون آبی (50٪) و کمترین بازده برای فراکسیون اتیل استات (0/1٪) گردید. ارزیابی فعالیت ضد‌اکسیدانی بیان‌گر آن بود که جزءگیری عصاره اتانولی می‌تواند به‌طور موثری سبب تولید فراکسیون‌های با فعالیت ضد‌اکسیدانی بیشتر گردد. در میان فراکسیون‌های مختلف، فراکسیون اتیل استات در غلظت 1000 میکرو‌گرم بر میلی‌لیتر بیشترین قابلیت را در مهار رادیکال آزاد DPPH (22/93٪) نشان داد. بیشترین مهار رادیکال آزاد ABTS به ترتیب توسط فراکسیون‌های آب (71/99٪) و اتیل استات (30/96٪) اتفاق افتاد. فراکسیون‌های هگزان، کلروفرم و آب توانایی مشابه‌ای را با عصاره خام در کاهش آهن فریک نشان دادند. در مقابل، فراکسیون اتیل استات بیشترین فعالیت را در قابلیت احیا کنندگی یون‌های آهن (89/57٪) و فعالیت ضد‌اکسیدانی کل نشان داد. میزان فنول کل در عصاره خام و فراکسیون‌ها بین 125-278 میلی‌گرم تانیک اسید در گرم نمونه اندازه‌گیری شد که همبستگی پایینی را با فعالیت ضد‌اکسیدانی نشان داد. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ترکیبات ثانویه حاصل از عصاره اتانولی جلبک C. peregrina واجد فعالیت ضد‌اکسیدانی قابل‌توجه‌ای می‌باشد. لذا پس از مطالعات بیشتر، ترکیبات موجود در فراکسیون اتیل استات نیز می‌توانند به‌عنوان یک ضد‌اکسیدان طبیعی در سیستم‌های غذایی معرفی شوند.