واکنش جنبش‌های اسلامی معاصر نسبت به جهانی‌شدن: انطباق یا تعارض

Authors

  • احمد بخشی عضو هیئت‌علمی گروه علوم سیاسى دانشگاه بیرجند
Abstract:

جهانی‌شدن بر ماهیت، شیوه‌های عمل و نحوه نگرش جنبش‌های اسلامی نسبت به محیط پیرامون خود تأثیرگذار بوده است، به گونه‌ای که این فرایند، زمینه‌ساز واکنش‌های متفاوتی شده است. برخی از آن‌ها مطابق با تفسیرهایشان حفظ اسلام اصیل و راستین را خواستارند، به‌طوری‌که با بهره جستن از امکانات تکنولوژیکی و فنی جهانی‌شدن، توانسته‌اند خود را به جنبشی با برد جهانی تبدیل کنند و با استفاده از چنین امکاناتی، ضمن بیان افکار و عقاید سلفی‌، مخاطراتی را در موضوعاتی مانند تهدید صلح و امنیت بین‌المللی برای جامعه جهانی از یک طرف و اسلام‌هراسی از طرف دیگر ایجاد کرده‌اند، اما دسته دیگر بر آن بوده‌اند تا ضمن توجه به هویت اسلامی‌شان، خود را با شرایط ناشی از جهانی‌شدن انطباق دهند، به‌طوری‌که این نوع جنبش‌ها در اثر فرایندهای جهانی‌شدن از حالت رادیکال، شبه‌نظامی و آرمان‌گرا به حالت واقع‌نگر با کارکردهای ملی تبدیل‌ شده که می‌تواند با بهره‌مندی از فضای مجازی مانند اینترنت و رسانه‌های صوتی، تصویری به بیان افکار و عقایدشان بپردازند. دسته سوم نیز معتقدند که جهانی‌شدن دارای ابعاد ایدئولوژیکی و تکنولوژیکی است که بُعد ایدئولوژیک آن ممکن است تعارضاتی برای ما در پی داشته باشد، اما بُعد تکنولوژیک آن دارای فوایدی است؛ بنابراین، ضروری است ضمن پذیرفتن جهانی‌شدن به‌عنوان یک پدیده، برای استفاده از دستاوردهای ناشی از آن و حفظ هویت دینی کوشا بوده، در این عرصه به ایفای نقش بپردازیم. پرسش اصلی پژوهش این است که جنبش‌های اسلامی معاصر چه واکنشی نسبت به جهانی‌شدن داشته‌اند؟ فرضیه‌ای که در پاسخ به این پرسش مطرح است این است که با توجه به دغدغه‌ها و تفسیرهای این جنبش‌ها مبنی بر حفظ شریعت، برخی از آن‌ها موضعی واکنشی در ارتباط با جهانی‌شدن اتخاذ کرده‌اند، اما گروهی دیگر از این جنبش‌ها بر آن بوده‌اند تا خود را با شرایط ناشی از جهانی‌شدن تطبیق دهند. بنابراین، نوشته حاضر در راستای آزمون فرضیه بالا، از رویکرد تحلیلی نظریه بحران هرایر دکمجیان و نظریه سرزمینی‌کردن جنبش‌های اسلامی اولیویه روآ بهره برده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واکنش جنبش های اسلامی معاصر نسبت به جهانی شدن: انطباق یا تعارض

جهانی شدن بر ماهیت، شیوه های عمل و نحوه نگرش جنبش های اسلامی نسبت به محیط پیرامون خود تأثیرگذار بوده است، به گونه ای که این فرایند، زمینه ساز واکنش های متفاوتی شده است. برخی از آن ها مطابق با تفسیرهایشان حفظ اسلام اصیل و راستین را خواستارند، به طوری که با بهره جستن از امکانات تکنولوژیکی و فنی جهانی شدن، توانسته اند خود را به جنبشی با برد جهانی تبدیل کنند و با استفاده از چنین امکاناتی، ضمن بیان ...

full text

امام خمینی(ره) و جنبشهای اسلامی معاصر

گفته شد اندیشه سیاسی حضرت امام(ره) که تشکیل حکومت اسلامی در ایران متبلور عینی آن است، به دلیل خصلت دینی و ماهیت مکتبی خود، از پیوند عمیق و ناگسستنی با نهضت اسلامی در جهان برخوردار بوده است. به طور کلّی آثار و دستاوردهای نهضت دینی و پیروزمندانه حضرت امام در ارتباط با جنبشهای اسلامی و نهضت جهانی اسلام را در دو بخش نظری و عملی می‏توان تحلیل و ارزیابی کرد. خصلت جهانی بودن انقلاب اسلامی ایران و اصولی...

full text

حقوق بین‌الملل معاصر: حقوق مبتنی بر تعامل یا تعارض؟

تعارض میان قواعد و هنجارها در هر سیستم قانونی می‌تواند مشکل‌ساز باشد، زیرا وجود تعارض می‌تواند به عنوان تهدیدی علیه تمامیت و کارایی حقوق محسوب می‌شود. اساساً موضوع تعارض میان هنجارها با موضوع وجود سلسله‌مراتب میان قواعد حقوق بین‌الملل در ارتباط است. در حقوق بین‌الملل کلاسیک که غالباً به عنوان حقوق ناشی از هم‌زیستی شناخته می‌شود، روابط به طور عمده، دوجانبه بوده و تعارض‌های هنجاری منطبق با الگوی دو...

full text

بررسی تعارض یا عدم تعارض آموزۀ خلوت در تصوف با حضور اجتماعی در شریعت اسلامی

از آیات، روایات و احکام اسلامی برمی­آید که قرآن، پیامبر و صحابه توجه بسیاری به حضور اجتماعی فرد مسلمان داشته­اند و انزوای راهبانه را امری ناپسند می­دانسته­اند و به ­همین علت عالمان و فقیهان منتقد تصوف نسبت به این جریان بدبین­اند و وجود رفتارهای انزواطلبانۀ پیروان بعضی از طرق و سلاسل، منتقدان تصوف آنان را بر آن داشته که عرفان و معنویت را در تضاد با حساسیت­های اجتماعی بدانند و غفلت عرفا از محیط ز...

full text

بررسی کیفی چگونگی انطباق اهداف آموزش عالی با مقتضیات بُعد اقتصادی جهانیشدن

هدف این پژوهش، بررسی چگونگی انطباق اهداف آموزش عالی با مقتضیات بُعد اقتصادی جهانی‌شدن از دید اعضای هیئت علمی دانشگاههای شهر تهران بود. روش انجام پژوهش، کیفی و جامعة پژوهش، اعضای هیئت علمی دانشگاههای شهر تهران در سال تحصیلی86- 85 بوده که با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری هدفمند،50 ‌نفر از آنان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، فرم پرسشنامه باز پاسخ بوده و داده‌های حاصل از بررسی، به شیوة کیفی، تجزی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 3

pages  1- 32

publication date 2015-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023