واکاوی ماهیت دین از منظر حقوق اسلامی و حقوق اروپایی

تعیین ماهیت دین به عنوان یکی از مبانی حقوق تعهدات نقشی عمده در جهت‌گیری سیستم‌های حقوقی در امکان انجام معامله بر روی تعهدات مالی دارد. در رابطه با ماهیت تعهد در حقوق اروپایی دو نظریه ابراز شده است. نظریه شخصی که بازمانده حقوق رومی است و تعهد را امری وابسته به شخص مدیون در نظر می‌گیرد و نظریه مادی که برخاسته از حقوق ژرمنی است و برای تعهد وجودی مستقل از اشخاص قائل است. دیدگاه اول در میان حقوقدانان فرانسوی و دیدگاه دوم در میان حقوقدانان آلمانی مقبولیت یافته‌اند. البته نظریه دوم از جهت کارایی آن در اقتصاد معاصر و نتایج مطلوبی که در تسهیل معاملات دارد، برتر از نظریه اول است. در حقوق اسلامی تاکنون تحقیق مستدلی در خصوص ماهیت دین صورت نگرفته است. با کنکاشی که در احکام فقهی موجود در خصوص اعمال مادی یا حقوقی که بر روی دین انجام شد، به نظر می‌رسد در حقوق اسلامی همانند حقوق ژرمنی نظریه مادی پذیرفته شده است.