واکاوی عملکرد خصوصی‌سازی در ایران

از سال 1979 به بعد خصوصی‌سازی به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های کاهش حوزه دخالت دولت در اقتصاد و بهبود عملکرد شرکت‌های دولتی مورد توجه اغلب سیاستگذاران اقتصادی قرار گرفته است. در کشور ما نیز سیاست خصوصی‌سازی به‌صورت جدی با ابلاغ سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی در سال 1384 و قانون اجرای سیاست‌های مذکور از سال 1368 آغاز و در سال 1387 پیگیری شد موضوعی که اغلب تحت عنوان انقلاب اقتصادی در کشور از آن تعبیر می‌شود. واضح است که اجرای مناسب سیاست یادشده مدیون تلاش بی‌وقفه و نستوه تمام دست‌اندرکاران سیاست خصوصی‌سازی در کشور از جمله سازمان خصوصی‌سازی بوده است. در این مقاله تلاش ‌می‌شود برخی از تلاش‌های صورت‌گرفته توسط این سازمان در این راستا به تصویر کشیده شود. به این منظور، تلاش می‌شود تا به‌منظور درک سیر تاریخی موضوع ابتدا مبانی حقوقی اجرای سیاست خصوصی‌سازی در کشور به‌صورت اجمالی ارائه گردد. در بخش‌های دوم و سوم تلاش می‌شود اهداف و روش‌های خصوصی‌سازی و در بخش چهارم عملکرد برنامه خصوصی‌سازی در کشور در دوره 1370 تا 18/04/1392 ارائه گردد. در بخش پنجم، مشکلات و چالش‌های اجرای سیاست خصوصی‌سازی در کشور بیان می‌گردد و درنهایت احصاء برنامه‌های آتی سازمان خصوصی‌سازی از موضوعات مهم دیگری است که در بخش ششم مقاله به آنها پرداخته خواهد شد. به‌طور کلی، از سال 1380 تا تیرماه 1392 در مجموع حدود 140 هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی به تفکیک 32 درصد سهام عدالت، 46 درصد بخش غیردولتی و 22 درصد سهام‌های عمومی غیردولتی واگذار شده است. از این رقم 67 درصد از طریق بازار سرمایه (بورس - فرابورس) و 33 درصد از طریق مزایده واگذار شده است. 94 درصد کل واگذاری‌ها به‌صورت بلوکی و 6 درصد به‌صورت تدریجی و ترجیحی انجام شده است. 67 درصد ارزش واگذاری‌ها از شرکت‌های گروه 2 و 33 درصد از شرکت‌های گروه یک بوده است. در این سال‌ها در قوانین بودجه سنواتی حدود500/28 میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده است که از این رقم 000/25 هزار میلیارد تومان 86 درصد تحقق یافته است.