واکاوی تغییرات مفهومی هنر اسلامی در مجموعه‌های موزه‌ای

از آنجا که نخستین مجموعه‌های هنر اسلامی از اواخر قرن هجدهم تا قرن بیستم در اروپا و سپس در آمریکا شکل گرفت، درک ما از هنر اسلامی متأثر از میراث و گفتمان‌های مسلط نمایشگاه‌های موقت و مجموعه‌های دائمی هنر اسلامی در غرب و رویکردهای این موزه‌ها است. در پژوهش حاضر، که با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و بهره‌گیری از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای صورت گرفته است، تلاش شده تا چگونگی چرخش معنای هنر اسلامی را در سیر تاریخی موزه‌های نخستین آشکار شود. در این پژوهش، با تحلیل متون مرتبط با مجموعه‌های هنر اسلامی، سه گفتمان مسلط شرق‌شناسانه، تاریخ هنر در غرب و مطالعات بینافرهنگی در موزه‌ها معرفی می‌شوند و پیامدهای تسلط این سه گفتمان در بازتولید مفهوم هنر اسلامی بررسی خواهد شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تسلط رویکردهای یادشده در سیر تاریخی موزه‌های هنر اسلامی به چرخش معنا و معرفی آثار اسلامی به عنوان «کالای مادی»، «هنر» و «کالای فرهنگی» و انتساب ارزش‌های متفاوت به هنر اسلامی منتهی شده است.