هنجاریابی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت ملیتوس

سابقه و هدف: دیابت ملیتوس بر همه ابعاد زندگی بیماران مبتلا اثر می‌گذارد. این تاثیرات در سیستم بهداشتی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین، تاکنون نسخه فارسی ابزارهای ارزیابی کیفیت زندگی در این بیماران بررسی نشده است. لذا هدف این مطالعه، هنجاریابی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسش‌نامۀ کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت ملیتوس بود. مواد و روش‌ها: از میان کلیۀ بیماران مبتلا به دیابت مراجعه کننده به مراکز بهداشتی – درمانی سطح شهر اصفهان در سال 1386، با استفاده از نمونه گیری تصادفی سهمیه‌ای، تعداد 120 بیمار براساس معیارهای مورد نظر انتخاب شدند. 120 نفر (که از نظر سن، تأهل، جنس، تحصیلات و شغل با گروه بیمار جور بودند) به عنوان گروه سالم در نظر گرفته شد. پرسش‌نامۀ ویژگی‌های جمعیت شناختی، کیفیت زندگی بیماران دیابتی (DQOL) و کیفیت زندگی کوتاه شده سازمان بهداشت جهانی (WHO-QOL Brief) به دو گروه ارائه شد. یافته‌ها: میانگین کل کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت پائین و فقط در دو حیطۀ نگرانی‌ها این میانگین‌ها بالا بود (با توجه به نقطه برش). پایائی کل پرسش‌نامه با استفاده از آلفای کرونباخ 89/0 و پایائی زیر مقیاس‌های آن به ترتیب بین 84/0-51/0 گزارش شد. همچنین ضرایب همبستگی درونی کلیۀ سؤالات با کل پرسش‌نامه به جز سؤال 8 از حیطۀ تأثیرات (21/0- = r) مثبت بود. ضریب همبستگی از اجرای هم‌زمان دو پرسش‌نامه DQOL و WHO-QOL 58/0 و زیرمقیاس‌های آن به ترتیب63/0، 60/0، 39/0 و 05/0 بود. نمرات خام افراد بیمار بین 37/1 تا 97/3 و گروه سالم بین 18/1 تا 31/3 در نوسان بود و نقطۀ برش با استفاده از تحلیل تمایزات وجدول منحنی راک 06/2 برآورد شد. با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی و با استفاده از روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس ابزار نهائی از 6 عامل اساسی برخوردار شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده، پرسش‌نامه کیفیت زندگی مزبور از نمرات هنجاری و ویژگی‌های روانسنجی مناسبی در جامعه پژوهشی برخوردار می‌باشد و می‌توان با اطمینان از آن به عنوان یک ابزار معتبر جهت بررسی کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت در مراکز بهداشتی – درمانی استفاده نمود.