نهادگرایی در توسعه و چرایی سقوط نظام پهلوی

Authors

  • محمد رادمرد دانش‌آموختۀ دکتری گروه علوم سیاسی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
  • مسعود غفاری دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
Abstract:

سقوط حکومت پهلوی دوم از زوایای مختلف و در چارچوب نظریه‌های گوناگون بررسی شده است. از جملۀ رویکردها در این زمینه، رابطۀ میان فرایند توسعه در این دوره و سقوط این حکومت است. مقالۀ حاضر در پی آن است که نقش فرایند نوسازی در سقوط سلسلۀ پهلوی را از منظری متفاوت بررسی کند. دلیل این تفاوت استفاده از رویکرد نهادگرایی جدید است. بدین ترتیب سؤال این مقاله از این قرار است: سقوط سلسلۀ پهلوی از منظر نظریۀ نهادگرایی چگونه قابل تبیین است؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه آزمون می‌شود: فقدان وجود برنامۀ ملی و تداوم استبداد (سرکوب نهادهای مدنی) علت اصلی سقوط حکومت پهلوی بود. فرضیۀ گفته‌شده در سه نقطۀ عطف مهم عصر پهلوی دوم، یعنی تأسیس سازمان برنامه، اصلاحات ارضی در ایران و گرانی نفت و رویه‌های توسعه‌ای پس از آن به بحث گذاشته می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

زنان و توسعه مدارس (عصر مشروطه تا سقوط پهلوی دوم)

مدرسه پایه ای برای جهش به سوی دانش و معرفت است.پسشگامان ایجاد مدرسه شخصیت های والایی هستند که این جهش راایجاد و فراهم می آورند و باید قدر آن ها را بدانیم.تلاش آنها در جهت ارتقاءسطح دانش و شعور ذاتی زن ایرانی وآموزش او بی نتیجه نبوده است.چون در حال حاضر آمار نشان می دهد که دختران ایرانی تحرکشان برای دست یابی به دانش کمتر از پسران نیست.زنان و دختران ایرانی در این صد و چهار سالی که از تاسیس اولین ...

full text

پیوند حامی ـ پیرو و سقوط نظام پهلوی؛ ساختار توازن قدرت و کارگزار انقلابی

نظام سیاسی پهلوی برای کسب، نگهداشت و افزایش قدرت، به دلایلی تاریخی نتوانسته بود بر پایه‌های حقانی قدرت سیاسی (دین، عرف و قانون) تکیه کند. نظام خودکامه در محیط سیاسی داخلی بر دو بنیان استوار می‌شود: از یک سو، مخالفان خود را به شیوه‌های گوناگون سرکوب می‌کند؛ از دیگر سو، برای تأمین منابع مالی مورد نیاز برای گسترده‌سازی کارویژه‌های دولت به تصاحب اقتدارگرایانة منابع کشور می‌پردازد. در محیط بین‌الملل...

full text

شاهِ نفتی: نفت و سقوط رژیم پهلوی

نفت از عناصر اساسی در شکل‌دهی به نظام اجتماعی و سیاسی ایران معاصر و نیز یکی از منابع اصلی تأثیرگذار در ظهور و سقوط حکومت‌های ایران بوده‌است. دولت‌های تاریخ معاصر ایران هیچ‌گاه نتوانسته‌اند بدون نفت کشور را اداره کنند. وقتی که درآمد نفتی منبع اصلی تأمین هزینه‌های حکومت باشد، با نوسان این درآمد، اقتدار حکومت نیز دچار بحران خواهد شد. نحوة مواجهة دولت‌های مختلف ایران با درآمدهای نفتی و چگونگی هزینه...

full text

تبیین نهادگرایی وگرایش آن به توسعه

هدف این مقاله ارائه تصویری از مدل تبیینی نهادگرایی است و قصد دارد ابعاد گوناگون این دستگاه نظری را در تبیین توسعه نشان دهد. در این مقاله، ابتدا با بررسی تعریف نهاد دیدگاه میردال به نهادگرایی و توسعه آورده شده، سپس سیر رشد و تکمیل مکتب نهادگرایی ذکر گردیده و سرانجام نگرش این مکتب به توسعه اقتصادی آورده شده است. می‌توان گفت نهادگرایان توسعه را با نگاهی روشمند و متکی به ابزارهای تحلیلی اقتصادی و ب...

full text

ژانوس توسعه‌گرایی‌ در ایران؛ مقایسۀ نتایج سیاستگذاری نامتوازن توسعه در رژیم پهلوی و نظام جمهوری اسلامی

هدف: هدف از این پژوهش، تبیین تفهمّی تأثیر نگرش‌های غیر فرهنگی به توسعه از سوی برخی دولتمردان در ایران، طی نیم قرن اخیر بود؛ چرا که این امر همواره موجب تضاد «شبه آنتاگونیستی» بین اقشار سنتی و مدرن جامعۀ ایرانی شده است. روش: روش تحقیق، توصیفی پسارویدادی است و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی آمار و اسناد منابع رسمی صورت پذیرفته و تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز به روش تحلیل گفتمانی «...

full text

نظام آبیاری سواد و سقوط ساسانیان

یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ اسلام، سرنگونی نظام شاهنشاهی ساسانیان به دست مسلمانان بوده است. مورخان برای شکست از عوامل بسیاری یاد کرده اند. یکی از عوامل اصلی، آسیب دیدن پشتوانة نیرومند اقتصاد شاهنشاهی، یعنی نظام آبیاری – کشاورزی سواد بوده است. این عامل تاکنون، چنانکه باید مورد مداقّه قرار نگرفته و پژوهش جداگانه ای دربارة آن انجام نشده است. در این نوشتار، نقش سواد در اقتدار و سرنگونی ساسانیان،...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 47  issue 4

pages  969- 988

publication date 2017-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023