نمایه‌ کتاب در ایران از دیدگاه ناشران و خوانندگان

هدف: بررسی وضعیت نمایه کتاب در ایران از سه جنبۀ وجود نمایه در کتاب‌های منتشرشده، میزان آشنایی خوانندگان، و دیدگاه ناشران دربارۀ نمایه کتاب است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی در سه بخش انجام شده است: 1) بررسی وجود نمایه در 382 عنوان کتاب؛ 2) مصاحبه‌ای کوتاه با 150 نفر از اعضای کتابخانه ملی ایران؛ و 3) نظرسنجی از 365 ناشر درباره نمایه کتاب از طریق پرسشنامه و سیاهه وارسی. یافته‌ها: فقط 12% کتاب‌های منتشرشده نمایه دارند؛ میزان آشنایی خوانندگان با نمایه  انتهای کتاب 40% است؛ 57% ناشران برای کتاب‌های خود نمایه تهیه می‌کنند؛ نیمی از ناشران دارای نمایه‌ساز متخصص؛ و 55% آنها دارای شیوه‌نامه برای نمایه‌سازی هستند. از نظر بیشتر ناشران همۀ کتاب‌ها نیاز به نمایه ندارد. ناشران، دلایل نداشتن نمایه را هزینه، کمبود متخصص، و عدم آشنایی خوانندگان با نمایه اشاره کرده‌اند. نتیجه‌گیری: نمایه کتاب در ایران وضعیت مطلوبی ندارد. البته مقایسه پژوهش حاضر با پژوهش‌های مشابه خارج از کشور نشان داد که این وضعیت محدود به ایران نیست. پیشنهاد می‌شود برای بهبودی این وضعیت کارگاه‌های آموزشی برای ناشران برگزار شود؛ دستنامه و شیوه‌نامه نمایه‌کتاب تدوین گردد؛ و درج نمایه در کتاب از سوی مسئولان نشر الزامی شود.