نقش «قصد» در حُسن و قُبح اخلاقی، از منظر آخوند خراسانی
Authors
Abstract:
بحث حُسن و قُبح از مسائل مهم کلام، فلسفه و اصول فقه است. از طرفی دیگر، قضاوت دربارۀ نیکویی و بدی، به متغیّرهایی نظیر «قصدِ فاعل» وابسته است. یکی از مسائل مورد کنکاش فقیهانِ اصولی و فیلسوفان اخلاق، بررسی نقش قصد در ارزش عمل و حُسن و قُبح افعال است. در این میان، اندیشههای ملا محمد کاظم خراسانی (آخوند خراسانی)، دربارۀ تأثیر قصد بر حُسن و قُبح افعال از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این مقاله با روش تحقیقی۔ توصیفی، ضمن مفهومپردازی حُسن و قُبح و تبیین دیدگاههای مختلف دربارۀ معنای آنها، نظر فقیه و اصولی بزرگ، آخوند خراسانی دربارۀ نقش قصد در حُسن و قُبح اخلاقی تحلیل شده است. از نظر آخوند خراسانی، «حُسن و قُبح» همان ملائمت و منافرت فعل با قوّهٔ عاقله است. به این معنا که هر عملی که مورد تأیید عقل باشد، ملائم و اگر عقل آن را تأیید نکند، مورد تنفر است. قصد فاعل نیز یکی از معیارهای ملائمت و منافرت با عقل است. بدین ترتیب، قصد خوب، حُسن فاعلی دارد، چنان که قصد بد قُبح فاعلی دارد، یعنی عقل اراده انجام افعال قبیح را نمیپسندد و به قبح آن حکم میکند و بهتبع قبحِ نیّت عمل نیز قبیح شمرده میشود.
similar resources
«حسن و قبح» از منظر وحی
بازخوانى دیدگاههاى گوناگون درباره معنى حسن و قبح و شرح و توضیح نگاه قرآن است. نویسنده معنىشناسى حسن و قبح را در هفت محور با عناوین: کمال و نقص، سازگارى و ناسازگارى با هدف، هماهنگى و ناهماهنگى با طبع، تفسیر حسن و قبح به مدح و ذم و معنایى جامع و در برگیرنده همه نظریهها، مطابقت و عدم مطابقت فعل با قانون و استحقاق مدح و ذم برخاسته از امر و نهى شرعى، به بحث و بررسى مىنشیند و تمامى تعاریف را ب...
full textحسن و قبح اخلاقی
حسن و قبح اخلاقی( ذاتی یا عقلی) دارای جایگاه ارزشمندی در علومی هم چون علم اخلاق است که با نفی آن اخلاق نسبی می شود. در این مقاله به تعریف و نقد مفاهیم حسن و قبح میپردازیم.
full textمعناشناسی علامه حلی از مفاهیم حسن و قبح اخلاقی
معناشناسی مفاهیم اخلاقی، بداهت و تعریفپذیری یا تعریفناپذیری آنها از زمره مباحث فلسفه تحلیلی اخلاق است. در این مقاله تلاش کردهایم تا با تکیه بر معناشناسی فیلسوفان تحلیلی اخلاق معاصر از مفاهیم اخلاقی، دیدگاه علامه حلی را به عنوان یکی از متکلمان امامیه که بیش از دیگران به مباحث فلسفة اخلاق پرداخته است، توضیح داده و بررسی کنیم. اگرچه علامه حلی مانند آدامز از فیلسوفان تحلیلی اخلاق معاصر، مفاهیم...
full text«حسن و قبح» از منظر وحی
بازخوانی دیدگاه های گوناگون درباره معنی حسن و قبح و شرح و توضیح نگاه قرآن است. نویسنده معنی شناسی حسن و قبح را در هفت محور با عناوین: کمال و نقص، سازگاری و ناسازگاری با هدف، هماهنگی و ناهماهنگی با طبع، تفسیر حسن و قبح به مدح و ذم و معنایی جامع و در برگیرنده همه نظریه ها، مطابقت و عدم مطابقت فعل با قانون و استحقاق مدح و ذم برخاسته از امر و نهی شرعی، به بحث و بررسی می نشیند و تمامی تعاریف را به ...
full textآخوند خراسانی، فقه و امر سیاسی
آخوند خراسانی، اندیشمندی اصولی است که با نگرشی عقل گرایانه به تأمل اجتهادی درباره امر سیاسی میپردازد. مقاله حاضر، با اشاره به بسترهای عینی و فکری اندیشهورزی فقهی سیاسی وی، تلاش دارد به منطق درونی اندیشه فقهی سیاسی وی راه یافته و از این طریق پیوند فقه و امر سیاسی را نشان دهد. نگارنده به طور مشخص دیدگاه فقهی وی در باره ولایت فقیه و مشروطیت را به مثابه مهم ترین مصادیق امر سیاسی این دوره بررسی ک...
full textMy Resources
Journal title
volume 3 issue 8
pages 43- 68
publication date 2020-11-21
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023