نقش فتوسنتز و تعرق سنبله در تعیین اندازه مخزن دانه جو

به‌منظور بررسی اهمیت فتوسنتز و تعرق سنبله در تعیین اندازه مخزن دانه جو، آزمایشی گلدانی در فضای باز گلخانه غلات دانشکده کشاورزی کرج در فاصله زمانی دیماه 1384 و خرداد 1385 انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی به‌صورت فاکتوریل در سه تکرار و چهار گلدان در هر واحد آزمایشی طراحی شد. عامل‌‌های مورد بررسی عبارت بودند از چهار رقم جو شش ردیفه به نام‎های M80-7، بدون پوشش، ریحان و والفجر و تیمارها عبارت بودند از شاهد، حذف فتوسنتز سنبله و حذف فتوسنتز + کاهش شدت تعرق سنبله که در زمان ظهور سنبله در هر رقم اعمال شدند. نتایج نشان داد که تیمار حذف فتوسنتز سنبله در رقم‎های M80-7 و بدون پوشش و تیمار کاهش تعرق سنبله در رقم‎های ریحان و والفجر وزن دانه و سنبله را کاهش دادند. وجود همبستگی مثبت بین وزن سنبله و وزن هزار دانه نشان داد که اثر تیمارها بر کاهش اندازه مخزن از طریق کاهش میانگین وزن دانه بوده است. همچنین درصد پروتئین دانه افزایش یافت اما محتوای پروتئین سنبله تغییری پیدا نکرد. همبستگی منفی بین وزن هزار دانه و درصد پروتئین دانه نشان داد که تیمارهای آزمایش اثری بر تجمع پروتئین دانه نداشته‌‌اند و تغییرات محتوای پروتئین دانه ناشی از تغییر تجمع نشاسته در آن بوده است. از سوی دیگر با اینکه کاهش تعرق سنبله سبب کاهش معنی‎دار وزن سنبله و وزن هزار دانه رقم‌های ریحان و والفجر شد اما وزن ساقه تغییری نکرد. این امر نشان داد که تغییرات انتقال مجدد نتوانسته است اثر کاهش شدت تعرق را، که شاید به سبب کاهش ورود سیتوکینین به دانه‌‎ها باشد، جبران کند. به نظر می‌‌رسد فتوسنتز و تعرق سنبله به‌ترتیب از طریق تامین ماده پرورده و تنظیم میزان ورود سیتوکینین به دانه‌ها نقش مهمی در تعیین اندازه نهایی مخزن دانه دارد.