نقش سکونتگاه‏های روستایی در بروز چالش های محیط زیستی اکوسیستم های حساس (مطالعه موردی: دریاچه زریوار مریوان)

فعالیت‎هایی که در رابطه با سکونت، تولید، مصرف، حمل‎ونقل و غیره از سوی روستاییان صورت می‏گیرد در ارتباط تنگاتنگ با محیط‌‌زیست و منابع آن‌‌ها قرار دارد و به طور مستقیم و غیرمستقیم بر اکوسیستم‎های پیرامون اثر می‎گذارد. این مقاله، با هدف کاربردی و بر مبنای یک پژوهش میدانی تدوین شده است. در این پژوهش، اثر فعالیت‎های‌‌انسانی و ارتباط سکونتگاه‌‌های‌‌روستایی پیرامون دریاچه‌‌ آب شیرین زریوار در شهرستان‌‌مریوان مورد ‌‌‌‌بررسی ‌‌قرار‌‌ گرفته ‌‌است. در این پژوهش توصیفی، پس از مطالعه‌‌های‌‌کتابخانه‌‌ای، داده‌‌های‌‌میدانی با ابزار مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه ‌‌گردآوری شده ‌‌است، که ترکیبی از روش‌‌های کمّی و کیفی را در بر می‌‌گیرد. برای تحلیل داده‌‌‌ها از آزمون‏های‌‌آماری T تک نمونه، ANOVA و مدل‌‌ تصمیم‌‌گیری‌‌ چندمعیاره ELECTRE و نرم‎افزارهای ArcGIS و SPSS استفاده ‌‌شده‌‌ است. تحلیل داده‌‌ها‌‌، نشان‌‌‌‌‌دهنده رابطه ناپایدار فعالیت‎های ‌‌انسانی در نُه روستای‌‌ پیرامون ‌‌دریاچه‌‌ با اکوسیستم دریاچه است به گونه‎ای که آلودگی‎های محیط‎زیستی زیادی وارد دریاچه می‌‌شود که سبب تغییر در ساختار و کارکرد اکوسیستم دریاچه شده ‌‌است. بر حسب طبقه‌‌ها ارزیابی شاخص‌‌های توسعه پایدار با استفاده از مدل الکتره، بُعد اقتصادی با امتیاز 07845/0 در طبقه اول از نظر اهمیت قرار دارد و بیشترین اثرگذاری را بر روی دریاچه داشته است. نتایج آزمون T نشان می‌‌دهد بیشترین میانگین به میزان 9321/12 به بُعد اقتصادی اختصاص یافته است. ابعاد اکولوژیکی و فیزیکی- کالبدی در طبقه‌‌های بعدی قرار دارند. نتایج نشان داد، از جمله پی‎آمدهای روابط ناپایدار سکونتگاه‎های روستایی با اکوسیستم دریاچه زریوار می‎توان به تغییر و تبدیل پوشش اراضی، گسترش نی‎زارها، کاهش و مرگ آبزیان، مسموم شدن پرندگان و کاهش کمیّت و کیفیت آب دریاچه، کاهش کارکردهای اجتماعی و محیطی اکوسیستم و در نهایت، اثرگذاری بر تخریب و ناپایداری آن اشاره کرد.