نقش تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‌های رواناب و سیل خیزی در حوضۀ آبریز دوآب

تخریب جنگل و مراتع، تجاوز به حریم و بستر رودخانه و سیل‏خیز بودن حوضۀ آبریز دوآب طی سالیان اخیر به‌خصوص سیل فرودین 1398، احتمال تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏های سیلاب را مطرح می‏کند. هدف از انجام مطالعۀ حاضر، ارزیابی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر سیل‌خیزی حوضۀ آبریز دوآب بـا استفاده از مدل HEC- HMS، است. به این منظور، ابتدا نقشۀ کاربری اراضی حوضۀ آبریز دوآب برای سال‏های 1374 و 1398 تهیه شد. برای محاسبۀ‏ تلفات اولیۀ بارش و ارتفاع رواناب حوضه، از روش SCS و برای روندیابی سیل از روش ماسکینگام استفاده شد. به‏منظور بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏های سیل، داده‏های بارش و دبی سال آبی 1397 در مدل ایجادشده با شرایط کاربری اراضی سال 1374 اجرا شد. ارزیابی نقشه‏های کاربری اراضی، بیانگر کاهش مساحت اراضی جنگل و مراتع به میزان 71/56 و 25/28کیلومترمربع معادل 39/7 و 68/3 درصد کل مساحت حوضه و اراضی زراعی دیم، آبی و مناطق مسکونی به‌ترتیب 30/58، 88/19 و 78/6 کیلومترمربع معادل 60/7، 59/2 و 89/0 درصد افزایش داشته‏اند. همچنین، شمارۀ منحنی (CN) به‌طور میانگین از 60/64 به 80/76 افزایش یافته است. نتایج به‌دست‌آمده از این مقایسه نشان داد اوج رواناب به طور میانگین 46/15درصد و حجم رواناب حدود 74/19 درصد افزایش یافته است. این مطلب بیانگر کاهش مقدار تلفات اولیۀ بارش و افزایش رواناب است. بنابراین، می‏توان گفت که تغییرات کاربری اراضی در حوضۀ آبریز دوآب موجب افزایش اوج و حجم رواناب شده و در نهایت، به افزایش سیل‏خیزی در این حوضه منجر شده است.