نقش آنزیم‌های حذف کننده پراکسید هیدروژن و گلوتاتیون S-ترانسفراز در کاهش آثار شوری در گندم

به منظور بررسی آثار تنش شوری بر فعالیت آنزیم‌های حذف کننده پراکسید هیدروژن، گلوتاتیون S-ترانسفراز، برخی از نشانگرهای تنش اکسیداتیو و الگوی توزیع سدیم و پتاسیم در ارقام حساس و مقاوم به شوری ارقام کوهدشت (حساس) و گاسکوژن (مقاوم) انتخاب و با روش هواکشت پرورش یافتند. با رسیدن گیاهچه‌ها به مرحله سه تا چهار برگی، 200 میلی‌مولار کلرید سدیم به محلول غذایی افزوده شد و به مدت 14 روز در این شرایط رشد یافتند. نتایج نشان داد که ماده خشک اندام هوایی رقم گاسکوژن بیشتر از کوهدشت بود. در رقم کوهدشت اگرچه شوری سبب کاهش معنی‌دار فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون S-ترانسفراز نسبت به شاهد شد، اما بر فعالیت گایاکول پراکسیداز تأثیری نداشت. در رقم گاسکوژن تنش شوری موجب افزایش معنی‌دار فعالیت آنزیم‌های گایاکول پراکسیداز و گلوتاتیون S-ترانسفراز گردید. اما بر فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز تأثیرگذار نبود. به‌علاوه، به دلیل جذب و انتقال آسان سدیم به اندام‌های هوایی در هر دو رقم گندم، بین بخش‌های مختلف آنها میزان سدیم انباشته شده یکسان بود که سبب کاهش نسبت پتاسیم به سدیم در بخش‌های مختلف گیاهچه‌ها شد. همچنین، شوری سبب افزایش شایان توجه پراکسید هیدروژن و پراکسیداسیون لیپیدی در رقم کوهدشت شد. به عنوان نتیجه نهایی می‌توان گفت که آنزیم‌های حذف کننده پراکسید هیدروژن و گلوتاتیون S-ترانسفراز در سمّ‌زدایی ترکیبات سمّی نقش ویژه‌ای ایفا می‌نمایند که نتیجه آن حفظ شرایط پایدار در داخل سلول‌های گیاهی و حفظ توان رشدی گیاهچه‌ها در محیط‌های شور است. همچنین، پیشنهاد می‌گردد که برای ارزیابی بهتر ژنوتیپ‌ها یا ارقام گندم از نظر تحمل به‌ شوری و نیز استفاده بهینه از ذخایر ژنتیکی علاوه بر میزان سدیم و تسهیم آن در بخش‌های مختلف گیاه، مکانیسم‌های دفاعی گیاه برای مقابله با بروز تنش اکسیداتیو ناشی از شوری مورد توجه قرار گیرد.