نقد و بررسی روش‌های تاریخ‌گذاری قرآن

در تاریخ‌گذاری آیه‌ها و سوره‌های قرآن کریم روش‌های نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب، آماری، روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای متداول است که هر یک با نقدهای جدّی مواجه است؛ برخی از روش‌ها، نظیر روان‌شناختی و ذوقی و سلیقه‌ای در تاریخ‌گذاری قرآن جایگاهی ندارند و برخی دیگر نظیر نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب و آماری به تنهایی کارآیی کافی را ندارند، در این امر بهتر است روشی فراگیر در پیش گرفت که آمیخته‌ای از نقل و اجتهاد است. در این روش نخست روایات ترتیب نزول سوره‌ها، به اعتبار سند و متن مورد بررسی قرار می‌گیرد و مکی یا مدنی بودن هر سوره به دست می‌آید، آنگاه با توجه به روایت‌های سبب نزول و مباحث تاریخی و نقد و بررسی آن‌ها، محدوده زمانی هر سوره‌ای مشخص می‌شود؛ سپس با در نظر گرفتن ضوابط و خصائص اسلوبی و موضوعی سوره‌ها در دو دوره مکی و مدنی و حتی داده‌های آماری، تاریخ‌گذاری تقویت می‌شود.