نقد تطبیقی مبانی نظری و ساختاری کتب بلاغت فارسی

ساختار و محتوای هر اثر ادبی به میزان رشد فکری و علمی عصر مؤلف بستگی دارد. بسیاری از آثار به‌جای‌مانده از سده‌های آغازین اسلامی حکایت از فقدان نظریه و مبانی اصولی علوم متداول آن عصر دارند که البته این، دلیل بر ناتوانی مصنّفان و مؤلفان آن آثار نیست، بلکه به نبودِ ثبات و استقرار در مفاهیم و اصطلاحات بلاغت میان علمای بلاغت­‌نگار مربوط است. این مقاله به بررسی انتقادی تطور علم بدیع در کتب بلاغت عرب و نیز در آثار متقدّم بلاغت­ فارسی (ترجمان‎­البلاغه، حدایق‌السحر، المعجم فی معاییر اشعار العجم) می­‌پردازد و ضمن تحلیل انتقادی مبانی نظری و ساختاری این سه کتاب فارسی، اهداف، دیدگاه­‌ها و نظرات مؤلّفان این کتاب­‌ها دربارۀ اثر خود و نیز چشم‌انداز آن‌ها را در باب تطور علوم بلاغی و به‌ویژه علم بدیع ارزیابی می‌کند. نقد تعاریف، شواهد، وضع اصطلاحات و معادل­‌های فارسی و نیز طبقه‌بندی فصول در سه کتاب مذکور از اهمّ اهداف این مقاله است.