نسبت میان حاکمیت الهی و حق حاکمیت انسان در پذیرش یا عدم‌پذیرش اراده‌ی تشریعی خداوند

Authors

  • احمد واعظی استاد، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران
  • عبدالله عصاره دانشجوی دکتری فلسفه‌ی حقوق، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران
Abstract:

یکی از مبانی مهم مردم‌سالاری اسلامی، مقوله‌ی حق حاکمیت انسان و حق تعیین سرنوشت اوست. مساله‌ی اصلی پژوهش این است که آیا حق حاکمیت و تعیین سرنوشت انسان در منظومه‌ی معارف اسلامی این اجازه را به افراد می‌دهد تا خارج از چارچوب اراده‌ی الهی و مستند به حق خود، تشکیل حاکمیت دهند؟ بررسی این مساله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تحلیل مفهوم حق نشان می‌دهد که در نظام حقوقی اسلام، حق، لزوماً در جهت فعلیت‌دادن به استعدادهای موجود صاحب حق پدیدار می‌شود و منشأ آن نیز اراده‌ی الهی است. لذا هیچ حقی، از جمله حق تعیین سرنوشت، نمی‌تواند با غایت استکمالی عالم معارض باشد. به‌عبارت‌دیگر، استیفای حق تعیین سرنوشت نمی‌تواند نتیجه‌ای هم‌چون عدم پذیرش اراده‌ی الهی و مقررات شریعت را موجب شود. حق حاکمیت انسان ذیل آزادی تشریعی او معنا پیدا می‌کند نه آزادی تکوینی. اگرچه انسان‌ها تکویناً آزاد و مختارند تا برای زندگی اجتماعی خود هر جهتی را انتخاب کنند، ولی تشریعاً چنین حقی ندارند. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نسبت میان حاکمیت شرع و حاکمیت قانون در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران

حاکمیت قانون نظریه ای چند وجهی، پیچیده و در حال تحول است که در مسیر پر پیچ و خمزمان از یونان باستان تا زمان حال همواره دستخوش منظومه ای از مفاهیم و برداشت های متفاوتبوده است. گاهی از آن به معنای مساوات در برابر قانون تعبیر شده است و زمانی حاکمیت قانون درتقابل با حکومت شخص معنا شده است. حاکمیت شرع نیز به معنای حاکمیت قوانین آسمانیتشریع شده توسط شارع مقدس برای تنظیم زندگی دنیوی مردم می باشد. در ا...

full text

بررسی نسبت میان حاکمیت قانون و حاکمیت شرع در نظام حقوقی مشروطه

بررسی نسبت میان حاکمیت قانون و حاکمیت شرع، همواره از مسائل بحث‌برانگیز و قابل تأمل محسوب می‌شده است. این امر به ویژه در انقلاب مشروطه که حاصل ائتلاف نیروهای مذهبی و نوگرا است، بیشتر خودنمایی می‌کند. نیروهای مذهبی با انگیزه‌هایی همچون نیل به نظام حکومتی مطلوب در جهت اجرای احکام شریعت و قطع دخالت و سیطره اجانب از این سرزمین از نهضت مشروطه حمایت می‌کردند در حالی که نوگرایان برای تحقق ایده‌هایی همچ...

full text

مفهوم "حاکمیت نوین" یا مفهوم "نوین حاکمیت"

حاکمیت مفهومی است که همواره با بحث از حکومت مطرح شده چرا که توجیه کننده قدرت حاکم و نحوه اعمال آن است. این مفهوم همواره در طول تاریخ دچار تحول و تطور در برداشت و تفسیر از آن بوده است، از طرفی در یک زمان مشخص نیز مفهوم حاکمیت و تفاسیر از آن به هیچ عنوان دارای شرایط مشابه نبوده است.نگرش حکومت نسبت به عناصری همچون مردم، اقتصاد، مالکیت، مالیات، جایگاه دولت و نظرات پیرامون آن، تفسیر از حاکمیت به عنو...

full text

بررسی نسبت میان بهبود شاخص‌های حاکمیت قانون و توسعه سیاسی

  صرف‌نظر از تفاوت و اختلاف‌نظر در تعاریف، مفهوم توسعه سیاسی، توافق کلی وجود دارد که دمکراتیک شدن قدرت سیاسی، بسط قدرت سیاسی، گسترش مشارکت سیاسی، عقلانی و تخصصی شدن تصمیم‌گیری‌ها توسط نظام سیاسی و در نهایت وحدت ملی در قالب دولت ـ کشور، اهداف محوری آن را شامل می‌شود. به‌علاوه توسعه سیاسی در برابر مفهوم فروپاشی سیاسی به کار می‌رود. برای ارزیابی میزان توسعه سیاسی، توجه به شاخص‌های حکومت قانون اهمی...

full text

تجلی حاکمیت الهی در اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

اصل حاکمیت الهی بدین معنی است که حاکم اصلی، خدا و قانون و احکام الهی است، همانگونه که در فقه اسلامی به‌ویژه فقه شیعه متبلور است، در سراسر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نیز تبلور یافته است و هیچ تعارضی بین فقه و قانون اساسی در جهت طرح حاکمیت الهی وجود ندارد. در قانون اساسی آرمان‌گرایی الهی منشأ حاکمیت قلمداد شده، محتوای آن را اسلامی معرفی نموده است. همچنین حاکمیت و نظارت ولی فقیه جامع الشرایط...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 23  issue 90

pages  35- 56

publication date 2020-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023