نسبت صفات سلبی خداوند با بیان‌پذیری او در اندیشۀ ابن سینا‌ و علامه حلّی

author

Abstract:

برای سخن‌گفتن از اوصاف الهی از دیرباز طریقه‌هایی مطرح بوده است و به دو دستۀ کلی سلبی و ایجابی تقسیم می‌شود که این دو خود دارای زیرمجموعه‌ها و تقسیمات فرعی‌اند‌‌؛ ازجمله تقسیم سلبی به طریقۀ سلب و سکوت‌‌، طریقه سلبی تفضیلی‌‌ و طریقه سلبی- ایجابی است. آن چه در این نوشتار مدنظر ماست بررسی دربارۀ طریقه سلبی- ایجابی و نسبت آن با بیان‌پذیری خداوند است‌‌؛ زیرا این طریقه دارای تفاسیر و معانی مختلف نزد اندیشمندان است و برخی از این معانی با بیان‌ناپذیری خداوند تضاد دارد. حال معنای طریقۀ سلبی- ایجابی نزد ابن سینا‌ و علامه حلی چگونه است؟ رابطه طریقۀ سلبی-ایجابی با بیان‌ناپذیری خداوند نزد این دو اندیشمند چگونه است؟ ابن سینا‌ در باب ذات و صفات الهی صفات واجب تعالی را به سلب‌ها و اضافه بازمی‌گرداند و با بیان‌ناپذیری صفات و ذات الهی موافق نیست. علامه حلی به‌نوعی بازگشت از ایجابی به سلبی قائل و صفات ایجابی را از راه سلب اضداد آن‌ها می‌‌شناسد و بیان‌پذیری در صفات را نیز به توقیفیّت صفات محدود می‌کند. در این نوشتار ضمن بررسی معانی مختلف طریقۀ سلبی- ایجابی نزد اندیشمندانی چون ابن سینا‌ و علامه حلّی‌‌، موضع کلی ابن سینا‌ را که بازگشت همۀ صفات الهی به سلب و اضافه است، بیان می‌داریم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی نسبت لذت و ادراک زیبایی در خداوند بر اساس اشکال علامه حلی (ره) و واکاوی استدلال ابن سینا

ابن‌سینا در بسیاری از آثار خود پس از اثبات واجب تعالی و توضیح معنای وجوب ذاتی وجود حقّ، سخن را به صفات ذاتِ واجب می‌کشاند. او اوصاف کمالی خداوند از قبیل خیریّت، تمامیت، بساطت، حقیّت و تجرد محض را برخاسته از وجوبِ وجود وی می‌داند. از سوی دیگر ابن‌سینا زیبایی را به بودن یک شیء آن‌گونه که باید باشد تعریف می‌کند. با این تعریف اوصاف کمالی خداوند برای او زیبایی وصف‌ناشدنی به‌حساب می‌آیند. خداوند ازآنجاکه ...

full text

شناخت صفات خداوند از دیدگاه ابن سینا و توماس آکوئینی

این رساله با موضوع شناخت صفات خداوند از دیدگاه ابن سینا و توماس آکوئینی مباحث عمومی صفات از دیدگاه این دو اندیشمند، وجوه اشتراک و امتیاز دیدگاه آنان را دنبال می نماید تا از این طریق تبیینی از صفات خداوند ارائه دهد به نحوی که از خطای معطله (دیدگاه الهیات سلبی مطلق) و تشبیه (انسانوارانگاری) خداوند اجتناب گردد. ابتدا با بهره جستن از آثار ابن سینا و توماس آکویناس نخست دیدگاه های دو اندیشمند در دو ب...

15 صفحه اول

میزان معرفت انسان نسبت به خداوند از دیدگاه ابن سینا

معرفت انسان به واجب الوجود و توجه به محدودیت های این معرفت، از موضوعاتی است که ابن سینا در فلسفه خود به آن توجه ویژه ای داشته است. از نظر بوعلی با آن که انسان دچار محدودیت های معرفتی بسیاری است، اما باب معرفت الهی به کلی مسدود نمی باشد. از نظر او انسان توانایی نیل به ذات و حقیقت موجودات را ندارد و آن ها را از طریق لوازم و خواص آن ها می شناسد. در باب حق تعالی نیز شناخت از طریق همین لوازم که اوصا...

full text

معرفت خداوند در اندیشۀ شیخ مفید و علامه طباطبائی با توجه به دیدگاه‌های معرفت شناسی آن‌ها

علم ومعرفت نزد شیخ مفید،علم به غیر و به نحو گزاره ای و تصدیقی است که، یا از طریق حس و مشاهده حاصل می شود؛ که در این صور،علم ضروری است و یا از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر به دست می آید؛ که در این صورت علم کسبی است.از آن رو که به نظر وی، خداوند را به هیچ معنایی، نمی توان مشاهده کرد؛ معرفت او، یک معرفت صرفاً کسبی از طریق استدلال عقلی و اخبار متواتر بوده و عبارت است از: اعتقادات مطابق با واقع و...

full text

ابن سینا و نظر او درباب تأثیرپذیری نبض ازعشق

سابقه و هدف: نبض به عنوان شریان حیاتی بشر، نقشی تعیین کننده در ارگانیزم بدن دارد. اهمیت این مساله زمانی روشن می‌شود که بدانیم اطبای گذشته، علی‌الخصوص شیخ ابوعلی‌سینا، نبض و گرفتن آن را هنگام بیماری در تشخیص نوع درد لازم و ضروری می‌داند و از رهگذر این عامل بیرونی است که می‌توان پی به حالات روحی و نفسانی اشخاص و افراد برد. مواد و روش‌ها: گرچه پیرامون نبض و شناخت رگ و احوال خاص آن تحقیقاتی صورت گر...

full text

الهیات سلبی در اندیشۀ ابن‌سینا

در این مقاله الهیات سلبی در ابعاد وجودشناختی، معرفت‌شناختی و زبان‌شناختی در اندیشۀ ابن‌سینا با توجه به دلایلی چون تباین خالق و مخلوق، تأکید بر وحدت و بساطت حقیقی ذات خدای متعال، مثل و شبیه نداشتن، همچنین حد و ماهیت نداشتن او، اطلاق و عدم تناهی، ناتوانی انسان در احاطۀ بر خدای متعال، تعالی و فوق عقل بودن خدا، نقص معرفت معلول نسبت به علت، محدودیت قوای ادراکی بشر بررسی شده است. با بررسی نظام الهیات...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 19  issue 74

pages  208- 227

publication date 2018-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023