ناترازی نرخ ارز حقیقی وتنوع صادرات غیر نفتی در اقتصاد ایران

گسترش پایه صادرات از طریق یک سبد صادرات متنوع، می­تواند در ثبات دریافتی­های صادراتی و رشد بلند­مدت مؤثر باشد. در این مطالعه، به بررسی عوامل مؤثر بر تنوع صادرات غیر­نفتی در ایران با تأکید بر ناترازی نرخ ارز حقیقی در دوره 1396-1360 پرداخته ­‌شده است. ابتدا ناترازی نرخ ارز ­حقیقی با استفاده از الگوی رهیافت خود رگرسیون برداری (VAR) اندازه­گیری شده است، که نتایج حاکی از، دو ناترازی چشمگیر در اقتصاد ایران می­باشد. سپس اثر ناترازی نرخ­ ارز حقیقی بر تنوع صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران با به­کار­گیری الگوی (VAR) برآورد ‌شده، و نتایج مؤید این است که در اقتصاد ایران در دوره 1360 تا 1396، یک رابطه بلند­مدت بین تولید ­ناخالص­ داخلی سرانه، ناترازی نرخ ارز حقیقی، بی­ثباتی سیاسی، اندازه دولت و تنوع صادرات غیر­نفتی وجود دارد. همچنین نتایج توابع واکنش آنی، که اثر یک شوک مثبت متغیرهای مدل بر پویایی­های تنوع صادرات غیر­نفتی را نشان می­دهد، حاکی از آن است که بی­ثباتی سیاسی، اندازه دولت، تولید ناخالص داخلی، تنوع صادرات غیر نفتی را تا چند دوره کاهش می­دهد. به علاوه، با ایجاد تکانه­ای به اندازه­ یک انحراف معیار بر نا­ترازی نرخ ارز حقیقی، تنوع صادرات غیرنفتی، ابتدا افزایش می­یابد و سپس به طور ملایم به سمت مقدار بلند­مدت خود همگرا می­شود. از این­رو، اعمال سیاست­های ارزی مناسب، می­تواند در بلند­مدت­ با حذف ناترازی نرخ ارز، تنوع صادراتی را افزایش دهد.