مکان‌یابی مراکز عمدۀ تجاری بیرون از شهر نمونة موردی: شهرک نمایشگاهی خودرو در شهر گزبرخوار

طرح مسئله: در عصر حاضر، برنامه‌ریزان ملزم به اتخاذ سیاست‌های مناسب برای استقرار درست کاربری‌ها در قالب رعایت اصول آمایش ارضی پایدار هستند. در این زمینه انتخاب مکان مراکز عمدة تجاری به‌مثابة یکی از عوامل مؤثر بر موفقیت اقتصادی شهرها به شمار می‌رود. هدف: نمایشگاه‌های خودرو به‌ دلیل ارائة خدمات گسترده و توسعة روزافزون نیاز شهروندان به خودرو، نیازمند مکان‌گزینی درست برای جلوگیری از پراکندگی مراکز خدمت‌رسان آنها هستند؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، مکان‌یابی محل احداث شهرک نمایشگاهی خودرو در شهر گزبرخوار است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر مبتنی بر تحلیل داده‌های مکانی است که با مبانی برگرفته از مطالعات تطبیقی و ارزیابی‌های پیمایشی انجام شده است. معیارهای انتخابی شامل دسترسی به خدمات و شریان‌های ارتباطی، مخاطرات در قالب رعایت حریم و سیل‌خیزی و سیمای سرزمین و اقلیمی است که لایه‌های رقومی آنها برمبنای نقشه‌ها و داده‌های مکانی پایه آماده‌سازی و در محیط ArcGIS تحلیل فضایی شد. برای تعیین وزن نسبی معیارها با مقایسة زوجی به تحلیل کمّی و اولویت‌بندی آنها مبادرت شد. درنهایت با تلفیق لایه‌ها برمبنای وزن با روش میانگین‌گیری وزنی، نقشة پهنه‌بندی منطقه به‌لحاظ مناطق دارای تناسب ارضی بهینه برای ایجاد نمایشگاه خودرو در گزبرخوار تهیه شد. نتایج: نتایج محدودة مطالعاتی را برای ایجاد شهرک نمایشگاهی خودرو به 5 پهنه به ترتیب اهمیت از بسیار مناسب تا بسیار نامناسب طبقه‌بندی کرد که پهنه‌های 1 تا 3 به دلیل مطلوبیت ارضی کم و پهنة 4 به دلیل برخورد با زمین‌های زراعی در ردیف مکان‌های بهینه قرار نگرفتند؛ اما پهنة 5 (بسیار مناسب) به علت تلاقی با نواحی مسکونی و رشته‌قنات‌های موجود، با رعایت حریم آنها به 4 سایت از جنوب تا جنوب شرقی منطقه طبقه‌بندی شد که به ترتیب سایت 1 مکان بسیار مطلوب (593/82 هکتار)، سایت 2 مکان با مطلوبیت قوی (359/56 هکتار)، سایت 3 مکان مطلوب (158/21 هکتار) و سایت 4 مکان با مطلوبیت کم (346/11 هکتار)، به‌مثابة مکان‌های پیشنهادی مناسب برای احداث شهرک نمایشگاهی خودرو اولویت‌بندی شدند و از این بین مکان نخست بیشترین کارایی و عملکرد را دارد. نوآوری: پژوهش حاضر نمایش گرافیک مکانی را از شهر گزبرخوار در قالب پهنه‌های مستعد احداث شهرک نمایشگاهی خودرو ارائه کرده است که راهنمایی جامع و سندی علمی برای مدیران و برنامه‌ریزان به‌منظور تصمیم‌گیری‌های سازنده و اجرای سیاست‌های توسعه‌ای است.