موقعیت و فراوانی فصلی مسیرهای چرخندی در ترسالی‌های غرب میانی ایران

مطالعة انجام شده بر روی 66 سامانه چرخندی در دوره‌های ترسالی غرب میانی ایران (2003-1973) نشان داد که مراکز چرخندزایی مدیترانه، سودان و دریای سرخ و نیز بین‌النهرین در ترسالی‌های شدید منطقه، به شدت فعال‌اند و بیشترین نقش را در بارش‌های دوره مرطوب منطقه ایفا می‌کنند. به‌طور کلی، سامانه‌های مذکور با توجه به الگوهای همدیدی حاکم، از سه مسیر عمدة زیر وارد منطقه می‌شوند: الف) از مناطق چرخند‌زایی غرب و مرکز مدیترانه و نیز شمال قبرس در ترکیه که به سمت شمال شرق حرکت می‌کنند و غالباً با تقویت در شرق دریای خزر به طرف دریاچه آرال ادامه مسیر می‌دهند. ب) از منطقه چرخندزایی قبرس و شمال بین‌النهرین شروع می‌شوند و با جهت شمال‌شرقی ـ جنوب‌غربی به طرف منطقه مورد مطالعه در شرق زاگرس کشیده می‌شوند. ج) از قبرس و نیمة شمالی دریای سرخ و بین‌النهرین به طرف شمال خلیج‌فارس حرکت می‌کنند و با عبور از زاگرس به طرف شمال شرق و گاهی اوقات به جنوب شرق ایران کشیده می‌شوند. تعداد چرخند‌ها و نیز مسیرهای چرخندی فصل پاییز به علت وجود وردش در عقب‌نشینی کمربند پرفشار جنب حاره دارای وردایی زیادی است. چرخند‌های فصل زمستان دارای عمر طولانی‌تری نسبت به فصول دیگر و نیز فشار مرکزی کمتری در مقایسه با پاییز و فشار بالاتری در مقایسه با فصل بهار هستند. چرخند‌های این فصل عمدتاً به‌علت غلبة حالت دینامیکی ـ علاوه بر شرایط پیش‌گفته ـ دارای جابه‌جایی بیشتری نیز هستند. اگرچه پراکندگی تقریباً زیادی در مسیرهای چرخندی بهار مشاهده می‌شود ولی دو مسیر مشخص شده در فصل زمستان با کمی تغییر در این فصل نیز مشاهده می‌شود.