منشاء چهار حکایت و چند بیت شیخ اجل در آثار گذشتگان

author

محمدحسین کرمی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

Abstract:

میراث گرانبهای ادب فارسی حاصل تلاش، اندیشه وذوق تمامی شاعران و نویسندگان ایرانی و گاه غیرایرانی گذشته است که ممکن است از برخی ازآنها حتی نامی نمانده باشد؛ اما نتیجه آن تلاشها در قالب آثار شاعران و نویسندگان به جای مانده و به دست ما رسیده است. بدین معنی که همه نویسندگان و شاعران گذشته در ایجاد و توسعه ادبیات فارسی نقش داشته اند. منتها نقش برخی بسیار برجسته و برخی دیگر بسیار کمرنگ بوده است. پیگیری و ریشه‌یابی مضامین و اندیشه ها و شناسایی منابع و مآخذ آثار هر کدام از شاعران و نویسندگان، کاری شایسته خواهد بود؛ زیرا می‌تواند پیشینه یک اندیشه و نقش بسیاری از کسانی را که در این زمینه مؤثر بوده، بنمایاند. با اینکه از روزگارسعدی به بعد تقریباً هیچ شاعر و نویسنده آشنا به زبان فارسی نیست که از او تأثیرنپذیرفته باشد؛ اما در این مقاله مضامین چهار حکایت و چند بیت مشهور از اشعار سعدی که در آثار پیشینیان، مانند تاریخ طبری، تاریخ یعقوبی، اشعار سنایی و جوامع الحکایات عوفی و... آمده است، مورد بررسی و تطببیق قرار گرفته است و مشخص شده که احتمالاً سعدی آنها را خوانده یا شنیده و به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه؛ اما هنرمندانه در آثارش درج یا به صورت توارد بر ذهن و اندیشه‌اش خطور کرده است. این موارد عبارتند از حکایت گماشتن هارون الرشید شخصی سیاه و زشت‌چهره به حکومت مصر، خبر دادن به انوشیروان از مرگ دشمن، مضمون « عاقبت گرگ زاده گرگ شود»، «حکایت حاتم طایی و سلطان روم»، «یکی را زشتخویی داد دشنام»، «به مردی که ملک سراسر زمین...» و« بنی آدم اعضای یک پیکرند».

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

سیر سعدی در آثار گذشتگان

full text

تجلی ملامت اندیشی در حکایت شیخ صنعان

داستان شیخ صنعان از حکایات طولانی منطق الطیر است. این حکایت را از جنبه های مختلف: ادبیات سمبلیک، هرمنوتیک، شخصیت پردازی، روانکاری و عرفان بررسی کرده اند. در این پژوهش حکایت شیخ صنعان از جنبه ملامت اندیشی و اصول ادب ملامتی بررسی می شود. بررسی ها نشان می دهد که این حکایت ملامتی است و عطار اندیشه ملامتی را در آن به کار برده و شخصیت شیخ صنعان در حقیقت نمودی از خود شاعر است. نگارنده پس از تعریف م...

full text

سیر سعدی در آثار گذشتگان

full text

بررسی حرکت و تقابل در حکایت شیخ صنعان

حکایت شیخ صنعان طولانی‌ترین و معروف‌ترین حکایت منظومۀ منطق‌الطیر عطار است که تاکنون تحلیل‌ها و مطالعات فراوانی از جنبه‌های مختلف دربارۀ آن صورت گرفته است. در این مقاله، حرکت و تقابل در حکایت شیخ صنعان بررسی شده است. در بررسی حرکت، از منظر بیرونی و درونی به این مؤلفه توجه شده است. طبق نتایج بررسی حرکات بیرونی از کعبه به روم و بالعکس صورت گرفته و حرکات درونی از دینداری به عشق‌ورزی و از عشق‌ورزی ...

full text