مقایسه کلیم کاشانی و محتشم کاشانی از منظر بلاغت شعری

نقد ادبی، مطالعه هوشمندانه اثر ادبی و توصیف و تحلیل آن است. کسی که بنا بر این فرایند و درباره اثری داوری می‌کند، او را منتقد یا ناقد ادبی می‌نامند. منتقد ادبی بنا بر شیوه‌ایی شناخته شده، به نقد اثر می‌پردازد و گاهی نیز بنا بر طبقه‌بندی تازه‌ای که خود ارائه می‌دهد، به گونه‌‌ای اثر را در منظر سنجش قرار می‌دهد که حکمش مقبول مخاطب عام و بیشتر منتقدان دیگر قرار گیرد. یکی از مسیرهایی که در میان انواع و اقسام شیوه‌های نقد ادبی، مسیری روشن و همگان‌پذیر است، ‌شیوه مقایسه است. بدیهی است که مقایسه، زمانی مقبول می‌افتد که دو ‌اثر یا دو‌ پدیده، وجوه مشترکی داشته باشند. این وجوه البته تنوع دارد؛ امّا بررسی جهان پیام اثر و جهان شکل اثر، کلّی‌ترین تقسیم‌بندی‌ برای موضوعات مقایسه‌پذیر در حوزه نقد ادبی است. در این مقاله، سروده‌های کلیم کاشانی و محتشم کاشانی که هر‌ دو از شاعران یک دوره به شمار می‌روند، از منظر بلاغی، مورد مقایسه قرار گرفته است. در این مقایسه، طی گزینش و تشریح برخی از آرایه‌ها که در گستره شعر آن شاعران، کاربرد فراوان داشته‌ است؛ چنین نتیجه‌گیری شده که کلیم کاشانی در بازنمود شعری آن آرایه‌ها، از محتشم، استوارتر، شاعرانه‌تر، سنجیده‌تر و در یک‌کلام، هنری‌تر عمل کرده است.