مقایسه کاربرد فرایند تحلیل شبکه (ANP) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در تحلیل شاخص فقرآبی کشاورزی: مورد مطالعه شهرستان دزفول

فقر آبی کشاورزی به‌طور عام به معنای کمبود آب با کیفیت خوب برای کشاورزی می‌باشد. شاخص فقر آبی کشاورزی با ترکیبی از عوامل طبیعی و فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی در بخش کشاورزی امکان تحلیل وضعیت آب کشاورزی هر منطقه را متناسب با شرایط آن منطقه فراهم می‌کند. این تناسب درواقع مرهون به‌کارگیری روش‌های مناسب وزن دهی با توجه به دیدگاه افراد مهم درزمینه‌ی موضوعی آن می‌باشد. بر همین مبنا، پژوهشی با هدف اولویت‌ بندی مؤلفه‌ها و زیرمعیارهای اصلی شاخص فقر آبی کشاورزی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه (ANP) و مقایسه آن با فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در شهرستان دزفول انجام گرفت. برای این منظور، نمونه‌ای هدفمند شامل پنج نفر از کارشناسان مراکز ترویج و خدمات جهاد کشاورزی که دارای صلاحیت علمی و تجربی بالایی در مراکز سطح شهرستان بودند، برای تکمیل انجام مقایسات زوجی انتخاب شدند. مدل طراحی شده ANP ، وزن‌ها در قالب مؤلفه‌ها (5 گره یا نود)، معیارها (9 گره) و زیرمعیار‏های شاخص (27 گره) بر اساس فرایند مقایسات زوجی، پردازش، محاسبه و تحلیل شدند. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‏های جمع‌آوری‌شده از نرم‌افزارهای Excel، Super Decisions وExpert choice استفاده شد. نتایج، گویای آن است که مدل ANP در مقایسه با مدل AHP از کارایی بیشتری برای تحلیل شاخص فقر آبی کشاورزی در منطقه برخوردار است. همچنین، از میان زیرمعیارهای مؤثر بر هدف پژوهش، سیستم ‌های زهکشی، مصرف کود شیمیایی و فاصله بین منبع آب و مزرعه به ترتیب از مهم‌ترین زیرمعیارها، و بالادست بودن زمین در توزیع و تخصیص آب‌، تسطیح اراضی و شرکت در کلاس‌ های آموزشی مدیریت آب، کمترین وزن را کسب کرده و کم اهمیت ‌ترین زیر معیارها به شمار می‌ آیند.